76 to 108

51తో 75

 

051"అంతర్ముఖ జనానంద ఫలదాయై నమః"
🌸 ఈ నామం అర్థం:
అంతర్ముఖ జన → లోనికి దృష్టి మళ్ళించే, ఆత్మలో తలమునకలయ్యే భక్తులు.
ఆనంద ఫలదా → వారికి దివ్యానందమే ఫలంగా ప్రసాదించేది.
👉 అర్థం:
"ఆత్మజ్ఞానాన్వేషణలో అంతర్ముఖులైన భక్తులకు పరమానంద ఫలితాన్ని ప్రసాదించువారికి నమస్కారం."
🌺 భావం:
బాహ్య లోకంలో తాత్కాలికమైన సుఖములు మాయలు. నిజమైన సంతోషం లోనికి మలచుకున్న హృదయంలోనే ఉంటుంది. ఆ అంతర్ముఖ భక్తులు తాము చేసే ధ్యానపరమైన సాధన ద్వారా ఆత్మస్వరూపాన్నే దర్శిస్తారు. వారిని పరమానందం వైపు నడిపి, నిజమైన శాశ్వత సుఖాన్ని అందించే తల్లిని ఈ నామం స్తుతిస్తుంది.
ఉ ::అంతర జ్ఞానమున్  పలుకు ఆత్మరమింపగు భక్తిలోనరన్
సంతత సత్యసుందరిని సాక్షిగ భావన ధ్యానమందునన్
అంతర మాయలే వెలగ ఆనతి  బోధలు దివ్య తృప్తిగన్
సంతత తల్లిగా శరణ సాధన రీతిగనే  గతంగనున్
🙏
🔹 భావం వివరణ:
” → అంతర్ముఖ ధ్యానంలో ఆత్మజ్ఞానం వెలసుతుంది.
” → ఆ జ్ఞానానందంలో భక్తి పరవశమవుతుంది.
” → నిత్యసత్యస్వరూపిణి దేవిని ధ్యానములో సాక్షిగా అనుభవించడమే
→ మనసులోని మాయాబంధాలు తొలగిపోతాయి.
→ ఆత్మసమర్పణ ద్వారా దివ్యజ్ఞానం, పరమతృప్తి లభిస్తుంది.
→ తల్లిని శాశ్వత శరణుగా స్వీకరించి జీవనమార్గాన్ని కొనసాగించుటయే.
******

52. ప్రతివతాంగ నాభిష్ట ఫలదాయై నమః

తాత్పర్యం
ఆమెకు సమర్పించిన ప్రతి వ్రతమూ శూన్యమవదు. కోరికను తీర్చడమే గాక, ఆ కోరిక భక్తుని శ్రేయోమార్గములో మలచే విధముగా ఫలమును అందిస్తుంది. అందుచేత ఈ నామం ఆమె “ఫలప్రదాత్రి – శ్రేయోమార్గదర్శిని” అన్న మహిమను ప్రకటిస్తుంది.
🙏
త::ప్రతివ్రతాధికరమ్ములే ఫల ప్రాభ వమ్ము తల్లియై
భృతిముగానులె భక్తురాగము తృప్తి మార్గము చూపుచున్
సతత మాన శుభాభిలాషగ సా మరశ్యపు తేజమున్
సతి పతీ కలసీ సుధాపర శక్తి కోరుట భక్తిగన్
వ్రతాధికారములు అన్నీ తల్లిదేవి ప్రసాదించే ఫలప్రాభవముతో సార్థకం అవుతాయని చెప్పబడింది.
: భక్తురాగమును తృప్తిపరచే భృతిమార్గదర్శకురాలిగా ఆమె నిలుస్తుంది.
ఎల్లప్పుడూ భక్తుని శుభాభిలాషలను శ్రేయస్కరముగా మలచే ఆమె సౌమ్యమయిన తేజము.

సతి–పతి కలసి సుధాపరశక్తిగా, శివశక్తి ఏకత్వముతో, భక్తి ద్వారా కోరినదాన్ని అనుగ్రహిస్తుంది.
🌸

53వ నామం — “అవ్యాజ కరుణాపూర పూరితయై నమః” 

:భావం

అమ్మ అవ్యాజమైన కరుణతో సర్వలోక సమ్మతమై, ఆశ్చర్యభరితమైన దయను ప్రసరిస్తుంది. ఆమె విశ్వశక్తి భక్తజీవితానికీ భాగ్యప్రదమై, ప్రతి క్షణమూ కొత్త తపస్సు, కళ, సృజనాశక్తి కలిగిస్తుంది. ఈ నామము భక్తుని జీవితమంతటినీ సవ్యమైన సామర్థ్యముతో నింపుతుంది

శా::అవ్యా జ్యత్వము సర్వ సమ్మతిగనున్ ఆశ్చర్య దాహమ్ముగన్

భవ్యార్ధమ్మగు విశ్వశక్తిగనుగన్ భాగ్యమ్ము దేహమ్ముగన్

నవ్యార్ధమ్ము కళా తపస్సు గనుగన్ నామమ్ము నిత్యమ్ముగన్

సవ్యార్ధమ్ముగనౌనుజీవితప మున్ సామర్ధ తీరేయగున్

పద విభజన

— అవ్యాజ దయతో నిండియుండుట సర్వమానవులకు సమ్మతమై, ఆశ్చర్యజనకమైన దాహముగా నిలుస్తుంది.

— భవ్యంలో సార్థకార్థమును నిచ్చే విశ్వశక్తిగా, భాగ్యమును భక్తజన దేహమందు ప్రసరింపజేస్తుంది.

— నూతనార్థములను ప్రసాదించే కళాతపస్సుగా, నామముని నిత్యస్మరణీయముగా కాపాడుతుంది.

— జీవనపథములో సవ్యమైన అర్థముగా నిలిచి, భక్తునికి జీవనసామర్థ్యాన్ని అందిస్తుంది.

*****

54. నితాంత సచ్చిదానంద సంయుక్తాయై నమః

🌸 పద విభజన:
నితాంత → అతి పరిపూర్ణమైన, ఎల్లప్పుడూ
సత్–చిత్–ఆనంద → సత్యము, చైతన్యం, ఆనందము
సంయుక్తాయై → కలిసిన, నిత్యమూ అనుసంధానమై ఉన్న
నమః → నమస్కారము
🌼 భావార్థం:
ఆ పరాశక్తి ఎల్లప్పుడూ సత్యరూపిణి, చైతన్యరూపిణి, ఆనందస్వరూపిణి. ఈ మూడు (సత్–చిత్–ఆనంద) స్వరూపాల పరిపూర్ణ సమ్మేళనమే అమ్మ.
🙏 తాత్పర్యం:
జగత్తుకి మూలం సత్యమే. ఆ సత్యాన్ని గ్రహించేది చిత్ (చైతన్యం). దానివల్ల కలిగేది ఆనందం. ఈ మూడు వేరు కావు; అవన్నీ ఒకటే తల్లీ రూపం. నిత్యంగా ఆ త్రయాత్మక సౌందర్యంతో మూర్తిగా ఉన్నదే మాతృశక్తి.
✨ పద్యరూపం:
నిత్య సత్యమూర్తియై నిలిచెడి నిగమాంత సాక్షియై
చిత్త జ్ఞానదీపమై చిరంతన మాధుర్యమై వెలసె
ఆనంద గర్భమై అఖండ పరిపూర్ణ శక్తియై
దీన జనుల రక్షకై దివ్యమయమ్ముగా వెలసె
ఉ::నిత్యము దివ్య మార్గమును దీక్షల తత్త్వము రక్షకేయగున్
సత్యము పూర్ణశక్తిగను సామ్య మఖండము గర్భమేయగున్
నిత్యము జ్ఞాన దీపమగు చిత్త చిరంతన పూర్ణ తత్త్వమున్
సత్యము నిత్యరూపిణి ప్రశాంతిగ మాధురిగా త్రినేత్రినీ
భావ వివరణ:
→ మాతృశక్తి దివ్యమైన మార్గదర్శిని. జీవుడిని రక్షిస్తూ, అతనికి దీక్షా తత్త్వమును అందిస్తుంది.
→ సత్యరూపమైన ఆ తల్లి పరిపూర్ణశక్తి. సమత్వమూ, అఖండత్వమూ ఆమె గర్భంలో ఉన్నాయి.
→ మాతృశక్తి నిత్యజ్ఞానదీపిక. ఆమె చిత్తమే చిరంతన పూర్ణతత్త్వము.
→ ఆ తల్లి నిత్యసత్యరూపిణి, ప్రశాంత స్వరూపిణి, మాధుర్యమూర్తి, త్రినేత్రరూపిణి.
🙏

55. సహస్ర సూర్య సంయుక్త ప్రకాశాయై నమః

🌸 పద విభజన:
సహస్ర → వెయ్యి, అనేక
సూర్య → సూర్యులు
సంయుక్త → ఏకమై ఉన్న
ప్రకాశాయై → ప్రకాశించే, వెలుగునిచ్చే తల్లికి
నమః → నమస్కారము
🌼 భావార్థం:
అనేక సహస్ర సూర్యుల కాంతులను కలిపినా తక్కువగానే భావించబడే ప్రకాశం తల్లిదే. ఆమె కాంతి భౌతిక సూర్యకాంతికంటే విశిష్టమైనది – అది ఆధ్యాత్మిక జ్ఞానప్రకాశం.
✨ తాత్పర్యం:
సూర్యుడు ఒకడు జగత్తుకు వెలుగు నిస్తాడు. కానీ తల్లి వెలుగయితే సహస్ర సూర్యుల కాంతులకన్నా అధికమైన జ్ఞానప్రకాశం. ఆ కాంతి అంతర్మనస్సులోని అజ్ఞానాంధకారాన్ని తొలగించి మోక్షమార్గాన్ని చూపిస్తుంది.
📜 పద్యరూపం:
సహస్ర సూర్య కాంతియై సమస్త లోకమున్ వెలిగెదన్
అహర్నిశంబు తేజమై అజ్ఞాన బంధమున్ తొలగెదన్
జహ్నవీ సుధారసంబుగ పావన మూర్తియై నిలిచెదన్
లహరి కాంతి రూపిణి లలితా పరాత్పరై నమో నమః
🙏
ఆదీమూలము కాంతి రూపిణిలలితా నామమ్ము జ్ఞానమ్ముగన్
ఆదీమూలము సూర్య కాంతులు గనున్ ఆనంద మార్గమ్ముగన్
ఆదీమూలము చీకటీతరుముటన్ అంతర్మ నస్సే యగున్
ఆదీమూలము జాహ్నవీరసముగన్ ఆధ్యాత్మికాదర్శనమ్
భావ వివరణ
→ ఆదిమూలమైన లలితా తల్లి కాంతిరూపిణి, ఆమె నామమే జ్ఞానప్రకాశానికి మూలం.
→ ఆమె సహస్రసూర్యకాంతిలా వెలిగిపోతూ, జీవులకు ఆనందమార్గాన్ని చూపుతుంది.
→ ఆమె వెలుగు అంతర్మనస్సులోని చీకటిని తొలగిస్తుంది, అజ్ఞానమయమైన ఆవరణాన్ని చెరిపేస్తుంది.
→ ఆమె ప్రకాశం జాహ్నవీ సుధారసంలా పావనమై, ఆధ్యాత్మిక దర్శనానికి మార్గమవుతుంది.
🙏****

56. రత్న చింతామణి గృహ మద్యస్థయే నమః

🌸 పద విభజన:
రత్న = మాణిక్యములు, ముత్యములు మొదలైన అమూల్య రత్నాలు
చింతామణి = ఏ కోరికనైనా తీర్చగల దివ్య మణి (కల్పవృక్ష సమానమైనది)
గృహ = గృహం, ఆవాసము
మధ్యస్థయే = మధ్యలో నివసించువారికి
🌼 భావము:
అమ్మ గారి గృహము రత్నాలతో, అమూల్యమణులతో కాంతులీనుతూ ఉంటుంది. అంతేకాదు, ఆ గృహములో చింతామణి సమానమైన దివ్య సన్నిధి ఉంది. ఆ చింతామణి అన్నది శుద్ధ చైతన్యమూర్తియై, భక్తుల కోరికలు తీరుస్తూ, వారికి మోక్షానందాన్ని అనుగ్రహించును. లలితా దేవి రత్నముల కాంతి మధ్యలో చింతామణిగృహంలో నివసించువారిగా వర్ణించబడుతున్నారు.
🔆 తాత్పర్యము:
ఈ నామం ద్వారా దేవి సన్నిధి యొక్క అపార శోభను గుర్తుచేస్తుంది.
ఆమెలోనే కోరికలు తీరే శక్తి ఉంది, కాని అది భక్తుడి మమకారం, మోక్షాభిలాష ఆధారమై ఉంటుంది.
రత్నాల కాంతి వెలుగులో, చింతామణి ప్రకాశంలో ఆమెలో మనసు నిలుపుకున్న వానికి అనంత సంపద, జ్ఞానం, విముక్తి సిద్ధిస్తాయి.
🙏 సారము:
లలితా దేవి గారి సన్నిధి చింతామణిగృహంలో అమూల్య రత్నాల మధ్య వెలుగుతూ, భక్తుల కోరికలను తీర్చే శక్తిని ప్రసరింపజేస్తుంది

పద్యము
రత్న మణుల వెలుగుల గృహమందరమున
చింతామణియై వెలసెను చిత్త రమణీ
సత్వ సముద్రము సాక్షియై భక్తుల కోరిక
నిత్య సుఖానంద మిచ్చు నిలువుదామినీ
👉
రత్న చింతాపరాత్పర్యతార్ధంమణీ
రత్న ముక్తాపరా రమ్యతా కీర్తనీ
రత్న ధైర్యమ్ము గావిశ్వమై గృహ్యతా
రత్న శోభా స్వరమ్మున్ సహాయమ్ముగన్
🙏🌸

పద విభజన & భావం

రత్నాల్లా విలువైన చింతనల పరమార్థమై వెలసిన దివ్యమణి (అమ్మనే చింతామణి).
మాణిక్య, ముత్యాదుల్లాంటి రత్నాల కాంతినీ మించిపోయే సౌందర్యకీర్తి కలదమ్మ.

భక్తులకు ధైర్యం ప్రసాదించు రత్నరూపిణి, విశ్వమంతట గృహమై నిలిచిన అమ్మ.

రత్న కాంతుల్లాంటి శోభతో, స్వరాల్లాంటి మాధుర్యంతో సహాయమిచ్చే తల్లి.
తాత్పర్యం
దేవి గారి సన్నిధి రత్నాల ప్రకాశంలా, చింతామణి సంపదలా భక్తులకు కరుణానందాన్ని అనుగ్రహిస్తుంది.
ఆమె శోభ మాత్రమే కాదు, ధైర్యం, జ్ఞానం, కీర్తి, సహాయం అన్నీ రత్నాల్లా ప్రకాశిస్తాయి.
విశ్వమంతట ఆమె గృహమై, మనసులోనూ ఆమె చింతామణిగానే వెలుగుతారు.
🙏
057.
హాని వృద్ది గుణాధిక్య రహితాయై నమః

హాని – నష్టములు, హానులు, చెడులు
వృద్ది – వృద్ధి, పెరుగుదల, ప్రబలత
గుణాధిక్య రహితాయై – సద్గుణాల అధిక్యత లేని (అసహజ, అతి-శ్రేష్టతా లేని)
నమః – నమస్కారం, అర్పణ
భావ వివరణ:
భావం ఇది:
మనస్సులోని వికారం, పాప, హాని, అధర్మ లాంటి ప్రతికూల లక్షణాల వృద్ధి జరగకుండా, పూర్ణంగా సద్గుణాలు అధికంగా ఉన్న స్వభావం కోసం ప్రార్థన.
అంటే, దేవి మనకు హానికరమైన స్థితులను పెంచకుండా, గుణపరములై శుద్ధి, శాంతి, పరమ శక్తి లక్షణాలు కలిగిన స్వభావాన్ని అందించాలని ఆశీర్వదిస్తారని సూచిస్తుంది.
ఈ నామం మనలో అవినాశిత శక్తి, ధర్మ పరిపూర్ణత, హానిరహిత జీవన విధానం పెంపొందించుటకు అర్పణం.

భావ విభజన
→ నష్ట–లాభ, గుణ–దోష, అధిక–అల్ప భావాలకు అతీతమైన జగజ్జనని.
→ ప్రాణుల మాయాజాలాలను తొలగించి, మనోనేత్రాలకు వెలుగు చూపే రంజనీ.
→ జ్ఞానులచే ఎల్లప్పుడూ స్తుతింపబడే, పరమ సత్య స్వరూపిణి, మంగళమాలిక.
→ మౌనుల వాక్కుకు సహాయకురాలై, జపమును దివ్య శక్తితో ప్రకాశింపజేసే దామిణి (మెరుపురేఖ).
****

58. మహా పద్మాటవీ మధ్య నివాసాయై నమః

🌸 పద విభజన:
మహా – గొప్ప, విశాలమైన
పద్మ – కమలం
ఆటవీ – అడవి, వనం
మధ్య – మధ్యలో, మధ్యభాగంలో
నివాసాయై – నివసించువారికి (స్త్రీలింగం)
నమః – నమస్కారం
🌸 సారాంశార్థం:
"విశాలమైన కమల వనమధ్యలో నివాసముండువారికి నమస్కారం."
🌸 భావార్థం:
లలితా పరమేశ్వరి పద్మాల వనంలో (కమలాల సముద్రంలో) మధ్యన విరాజిల్లుచున్నారు. కమలం పవిత్రత, ప్రకాశం, జ్ఞానం, దివ్య సౌందర్యానికి చిహ్నం. సద్గుణాల రూపమైన వనమధ్యలో దేవి నిలిచి, సర్వ లోకాలకూ శాంతి, కాంతి, జ్ఞానం ప్రసరింపజేస్తుంది.
🌸 తాత్పర్యం:
భక్తుని హృదయకమలంలో ఆమె నివాసముంటుంది. భక్తి, శ్రద్ధ, సమర్పణలతో నిండిన మనసే "మహా పద్మాటవీ" వంటిది. ఆ మనస్సులోనే దేవి సదా విరాజిల్లుతుంది.
🙏

పద్యరూపం ఇలా:
హృదయ కమలవనమధ్యమున్ నిలిచెను మహారాణి
పరమ పావన సుందర రూపిణి భక్త వత్సలా
సరస పద్మవిహారిణి జగత్తును కాపగు జాగ్రత్తగ
వరదా లలితాంబికే నిత్యం నిను వందితినోము మేము.
👉 ఇక్కడ కమల వనం అంటే భక్తుని హృదయమనే వనం, అక్కడే ఆమె సదా వసిస్తుందని సూచించాను.

మహా పద్మాటవీ మధ్య నివాస మహారాణీ
సహాయ మార్గ సర్వజన ప్రబోధ సహావాణీ
విహార కారణ భక్తి శ్రేయో నిధి మౌనినీ
నిహార హారిణీ నిత్య జగత్తుకే రూపిణీ

→ కమలవనమధ్యలో రాజరాజేశ్వరిగా నివసించువారిని.
→ సర్వజనులకు జ్ఞానమార్గంలో సహాయమిచ్చే వాణి స్వరూపిణిని.
→ భక్తులకు శ్రేయస్సు ప్రసాదించే మౌనవిహారిణిని.
→ అజ్ఞానమేఘాలను తొలగించి జగత్తుకే కాంతిరూపమైన తల్లిని.
🙏
🙏 మీరు ఇచ్చిన నామం 59వ నామం —
"జాగ్రత్ స్వప్న సుషుప్తీనాం సాక్షి భూతై నమః"
పదవిభజన
జాగ్రత్ – జాగ్రతావస్థ (లేచిన స్థితి, మేల్కొలుపు)
స్వప్న – స్వప్నావస్థ (కల స్థితి)
సుషుప్తి – సుషుప్తి స్థితి (గాఢ నిద్ర)
సాక్షి భూత – వీటన్నిటికీ సాక్షిగా నిలిచే
నమః – వందనం, నమస్కారం

భావం
దేవి (లేదా దివ్యసత్త్వం) జాగ్రత్తు, స్వప్నం, సుషుప్తి అనే మూడు అవస్థల్లోనూ సాక్షిగా ఉంటుంది.

మన శరీరమూ, మనస్సూ ఈ స్థితులలో మార్పులు చెందుతుంటే, ఆత్మ/దేవి మాత్రం నిర్వికార సాక్షిగా నిరంతరం ఉంచి చూస్తూ ఉంటుంది.
మేల్కొన్నప్పుడు చేసే పనులకూ
కలల్లో తేలియాడే భావనలకూ
నిద్రలో లయమయ్యే మౌనానికీ
అన్నిటికీ సాక్షి దేవి.
అందుకే ఆమెను **"సాక్షి స్వరూపిణి"**గా నమస్కరిస్తారు.
🌹
సరే 🙏 "జాగ్రత్ స్వప్న సుషుప్తీనాం సాక్షి భూత్తై నమః" అనే నామానికి అనుష్టుప్ ఛందస్సులో పద్యం ఇస్తాను:
జాగ్రజ్జననలోకమున్ జయించు సాక్షి రూపిణీ
స్వప్నస్వరూపమందునన్ సుఖానుభూతి దాత్రికా
సుషుప్తి నిశ్చలమ్మునన్ సుధీ మనస్సు లీనకా
సాక్షిగా నిలిచెదన్యశక్తి లాలితాంబికే నమః
🌹 ఇందులో మూడు అవస్థలను (జాగ్రత్, స్వప్న, సుషుప్తి) ఒక్కొక్కటిగా పేర్కొని, చివరగా అమ్మనే సాక్షి అని స్తుతించాను.
జాగ్రత్ స్వప్న సుష్ప్తి సాక్షి విధిగన్ జాగ్రజ్జ లోకమ్ముగన్
విగ్రత్ స్వర్ణ మయం సుఖాను భవ గన్ విజ్ఞాన మాతృశ్రీ గన్
సుగ్రత్ నిశ్చ లమున్ సుధీవిలయమే సూక్ష్మమ్ము ధన్యాశ్రిగన్
నిగ్రత్ సాక్షిగధన్యశక్తిలలితా నిస్వార్ధ లక్ష్యమ్ముగన్

వరుస భావం :
👉 మేల్కొలుపు, కల, గాఢనిద్ర – ఈ మూడింటికీ సాక్షిగా నిలిచి లోకానికి ఆధారమవుతుంది.
👉 స్వర్ణమయ రూపముతో సుఖానుభవాలను ప్రసాదించి, విజ్ఞాన స్వరూపిణిగా నిలుస్తుంది.
👉 సుషుప్తిలోని నిశ్చలత్వమే సుధీ (జ్ఞానుల)కు లయస్థితి. అది సూక్ష్మమైన ధన్యత్వంగా నిలుస్తుంది.
👉 లలితా దేవి సాక్షిగా, ధన్యశక్తిగా, నిస్వార్థమైన పరమలక్ష్యంగా నిలుస్తుంది.
🌹****

60. మహా పాపోఘతాపానం వినాశ న్నై నమః

🔆 పద విభజన:
మహా = గొప్ప, విస్తారమైన
పాపఘత = పాపసమూహం, దుర్మార్గ ఫలితాలు
ఆపానం = వేడి, దహనము, బాధ
వినాశ న్నై = నశింపజేసే, తొలగించు
నమః = నమస్కారం, వందనం
🔆 అర్ధం:
"అమ్మ! నీవు భక్తులలో ఉన్న మహా పాపాల వల్ల కలిగిన తాపాన్ని (మనోబాధ, దహనాన్ని, క్షోభను) పూర్తిగా తొలగించువి. నీవు మహా పాపాలను క్షమించి, భక్తులకు శాంతి, పవిత్రతను ప్రసాదించువి. నీకు నమస్కారం."
🔆 తాత్పర్యం:
జీవి పాపములు అనేక రూపాలలో వస్తాయి – మనసులోని చెడు ఆలోచనలు, చెడు మాటలు, చెడు క్రియలు. ఇవన్నీ అంతరంగాన్ని దహించు తాపముగా మారుతాయి. ఆ దహనాన్ని సమూలంగా శమింపచేయగల శక్తి ఒక్క తల్లి దివ్య కరుణ. భక్తుడు నిజమైన శరణాగతి చేసినప్పుడు పాపములన్నీ భస్మమై, తల్లి కరుణామృతంలో శాంతి కలుగుతుంది.
పద్యం:
మహా పాపోఘ దహనమ్ము మాయ మాయగ మలినమ్మును
జహా తాపమ్ము నశింప జేయు జయప్రదాతల మాతృశ్రీ
దహా ధర్మార్ణవ రూపిణీ దయామయీ శుభదాయినీ
సహా ప్రాప్తైక శరణ్య మంగళ కారణీ శివమ్ము నే
✨ ఇందులో తాత్పర్యం –
తల్లి మహా పాపాల వల్ల కలిగే దహనాన్ని తొలగించి, భక్తునికి శాంతి, ధర్మానందం, శుభములు ప్రసాదించువది.
*****
మహా పాపౌఘ తాపానాం నివాసా సర్వానీ
మహా పుణ్యాన దీక్షానాం వినోదా కల్యాణీ
మహా మాయల్లె ధైర్యమ్ము నివాసం కీర్వాణీ
మహా విద్యాన శ్రీ శక్తీ సహాయమ్ము గా వాణీ

→ తల్లి పాపతాపాలన్నిటి నుండి రక్షకురాలు.
→ పుణ్యదీక్షలలో ఆనందం, కల్యాణరూపిణి.
→ మాయలను జయించే ధైర్యానికి నివాసం, కీర్తిరూపిణి.
→ విద్య, శక్తుల సారమై, సదా సహాయకురాలు.

మహా పాపఘతాపముల నివారిణీ సర్వానీ
మహా పుణ్యదీక్షల వినోదమయ కల్యాణీ
మహా మాయల జేత్రి ధైర్యనివాస కీర్తిశ్రీ
మహా విద్యాశక్తి సహాయ మాతృదేవి శరణ్యై
👉

******

🙏🏼

61. దుష్ట భీతి మహాభీతి బంజనాయై నమః

(లక్ష్మీ సహస్రనామావళి – 61వ నామం)
నామ వివరణ
దుష్ట భీతి మహాభీతి బంజనాయై =
దుష్టుల వల్ల కలిగే భయములు, మహాభయములు తొలగించువది అమ్మ.
దుష్ట భీతి → దుష్టులు కలిగించే ఇబ్బందులు, భయాలు.
మహాభీతి → జనన, మృత్యు, రోగ, దారిద్ర్య, లోక అపవాద భయములు.
బంజన → నాశనం చేయు, తొలగించు.
ఆమె కటాక్షం పొందినవారికి దుష్ట భయం ఉండదు. మహాభయముల నుండి కాపాడి ఆత్మశాంతి, భక్తి ధైర్యం, సుఖశాంతి ప్రసాదిస్తుంది.
పద్యరూపం
దుష్టభీతి తొలగించి దురితములు గెలిపించు తల్లీ
మహాభయముల నశింపజేసి మంగళము నింపుచు తల్లీ
శుభలక్ష్మి శరణు యిచ్చి శుభతరమున్ గాపరచు తల్లీ
జగద్గురువై రక్షించు జననమరణముల నీకల్లే తల్లీ

దుష్టభీతి మహాభీతి భంజన యీశ్వరీ
పుష్టి ప్రీతి మహా లోభి వందన మాధురీ
ఇష్ట లక్ష్య మహా కామ నందన సార్వరీ
నష్ట ధాత్రి మహా రాత్రి చంచిత విశ్వనీ
పద్యార్థం – భావం
👉 దుష్టుల వల్ల కలిగే భయం, జీవిని కుదిపే మహాభయం — వీటిని నశింపచేసే దివ్యేశ్వరీ.
👉 భక్తుని జీవనానికి పుష్టిని, హృదయానికి ప్రేమను ప్రసాదించు తల్లి.
👉 లోభి (దాహము గలవాడు) కూడా ఆమెను వందించునప్పుడు, తన లోభమును విడిచి మాధుర్యంలో లీనమవుతాడు.
👉 భక్తుని ఇష్ట లక్ష్యమును సాధించునట్లు దారితీసే తల్లి.
👉 మహాకామము (అనగా మోక్షకామము, భక్తి-జ్ఞానకామము) నందన సార్వరీ — దానిని ప్రసాదించు.
👉 నష్టములను (దుఖములు, ఆత్మవిశ్వాస లోపములు) పోగొట్టి, ధాత్రిగా పునరుద్ధరించు తల్లి.
👉 విశ్వమును కప్పుకొనే చైతన్య రాత్రి.
👉 విశ్వనీయమైనది, చంచలమైన జగత్తుకి స్తిరత్వమును అందించు మహామాత.
****
🙏 "సమస్త దైవ దనుజ ప్రేరకాయే నమః"
పద్యం
సమస్త దైవ దనుజ గమనంబు నడిపెదే శక్తియై
అమిత బలము నింపి జగమందున పరమ గూఢమై
నిమిష మంతమందు గతి మెల్ల నెరుగని శోభయై
జగతి జీవకార్యమునకు జ్యోతిర్మయీ పరశక్తియై ॥

భావం:
అన్ని దేవతలకూ, దానవులకూ కూడా ప్రేరణ ఇచ్చేది, కదలిక కలిగించేది పరాశక్తి.
జగత్తులో జరిగే ప్రతి కదలిక, ప్రతి సృష్టి–లయా క్రమం ఆ శక్తియే నడిపిస్తుంది.
అది అపారమైన శక్తి, అంతులేని గూఢరహస్యం.
జీవజగత్తు అనుభవించే ప్రతి క్షణం వెనుక నిలిచేది అదే శక్తి.

సమస్త దైవదనుజ ప్రేరక గా శక్తియే
సమస్యలన్నియు తీర్చెడి దై తల్లిగా
సమసౌఖ్యమ్మగు ప్రాణమ్ము గా గూఢమై
మమతా దేహమగు జ్యోతిర్మ యీ మాతయే

విశ్లేషణ:
→ దేవతలు, దానవులు అందరినీ నడిపించే అసలు మూలశక్తి.
→ భక్తుల సమస్యలు తీర్చే దైవమాత.
→ ప్రతి జీవికి ప్రాణముగా, సౌఖ్యముగా అంతరంగమై ఉండే తల్లి.
→ అపారమైన మమతరూప దేహమై, జ్యోతిర్మయి పరమాత్మరూపిణి.
****

63. సమస్త హృదయం భోజ నిలయా యై నమః

పద విభజన:
సమస్త = సమగ్ర, మొత్తం
హృదయం = హృదయము, మనసు
భోజ = పోషణ, ఆనందం, భోజనం (ఇక్కడ "ఆనందభోజన" భావంలో కూడా వాడబడింది)
నిలయా = నివాసం, ఆధారం
అయై నమః = ఆ పరాశక్తికి నమస్కారం

అర్థం:
అన్ని ప్రాణుల హృదయమందు ఆనంద భోజనముగా, ప్రాణ పోషణముగా నిలిచే దేవికి నమస్కారం.
అంటే, సమస్త హృదయాలలో ఆశ్రయం తీసుకొని, ఆత్మరసమనే భోజనాన్ని అందించే తల్లి.
భావం:
సమస్త జీవుల మనస్సులో శాంతి, ప్రేమ, భక్తి, ఆనంద రూపంగా నిలిచి ఉన్నది ఆ పరమేశ్వరి.
హృదయమే ఆమె ఆలయం; భోజనమని చెప్పబడినది

సమస్త హృదయం భోజ నిలయా సర్వార్ధసాధకీ
సమస్త మనసాం భోజ నిలయా కర్మార్ధ సాధకీ
సమస్త కళలాం భోజ నిలయా కామ్యార్థ సాధకీ
సమస్త జగతాం భోజ నిలయా కామాక్షి తల్లిగా

– ప్రతి హృదయంలో నిలిచి సర్వార్ధాలను సాధింపజేయు తల్లి.
– మనోనిగ్రహానికి మూలం, కర్మ ఫలాలను ప్రసాదించు తల్లి.
– శిల్ప, సంగీత, నృత్యం మొదలైన కళల సాధకులకు, వారి ఆశల సాకారకారిణి. – జగత్తంతటినీ పోషించి, కామాక్షి రూపముగ నిలిచే తల్లి.
*****

64. అనాహత మహా పద్మ మందిరాయై నమః

🌸 పద విభజన
అనాహత = హృదయ చక్రం, మర్మస్థానం (శబ్దము లేకుండా ఉద్భవించే నాదం)
మహా పద్మ = మహత్తర పద్మము (హృదయకమలము)
మందిరాయై = ఆలయముగా, గృహముగా
నమః = వందనం
🌺 అర్ధం
"హృదయమధ్యమున వెలసిన అనాహత చక్రమనే మహా పద్మకమలమును తన మందిరముగా చేసుకొనిన దేవికి నమస్సులు."
ఇది మన హృదయములోనూ, భావములోనూ, ప్రేమా కరుణా రూపముగా వెలసే శ్రీమాత రూపం. అనాహత నాదము మన హృదయంలో ఎప్పుడూ మౌనంగా వినిపించే ఆధ్యాత్మిక స్వరం. ఆ నాదమును, ఆ కాంతిని తన ఆలయముగా చేసుకొనేది లలితా త్రిపురసుందరి.
🌼 తాత్పర్యం
మనిషి లోపలే దేవాలయం ఉంది — ఆ దేవాలయం హృదయపద్మం. ఆ పద్మమే మహామందిరం. దానిలో ఆవిర్భవించే ఆహత రహితమైన నాదమే (దివ్య ధ్వని) ఆత్మస్వరూపమైన దేవి. ఆమెను స్మరించినవారికి కరుణ, శాంతి, భక్తి, ప్రేమ, జ్ఞానానుభూతి ప్రసరిస్తాయి.
🌹 పద్యరూపం (మీ శైలికి దగ్గరగా)
హృదయాన్తరమందు వెలసిన పద్మమహామందిరం
అనహతనాద గర్భితమై ఆనంద విరాజిల్లున్
సదయ శక్తి సుగుణరాశి సాక్షాత్కార రూపిణీ
తదయ మాతృమూర్తి శాశ్వత సౌఖ్యంబు దయంచున్

అనాహత మహా పద్మ మందిరానన లక్ష్మిగా
నినాదము సర్వ సృష్టి గర్భిదానన రూపిణీ
వినమ్రతగ శక్తిగా జ్ఞానానుభూతి శ్యాంభవీ
గణగుణమ్ముగాసుధీ సాక్షాత్కార మనో మణీ

– హృదయకమలములో నివసించే లక్ష్మి రూపిణి.
– అనాహత నాదమే సర్వసృష్టి మూలం, ఆ గర్భాన్ని ధరించిన రూపిణి.
– వినమ్రత (భక్తి)తో చేరినవారికి జ్ఞానానుభూతి కలిగించే శ్యాంభవి శక్తి.
– సద్గుణ సమూహంగా, సద్బుద్ధి యందు సాక్షాత్కారమగు మణిరత్నం.

🌼***

65. ఓం సహస్రార సరోజాత వాసితాయై నమః 🙏🏼

నామార్థం :
“సహస్రార సరోజాత వాసితా” అనగా సహస్రదళ కమలములో (సహస్రార చక్రములో) విరాజమానమైన, ఆ కమల గర్భంలో వాసము చేసే తల్లి.
తాత్పర్యం :
సహస్రార చక్రం మానవుని శరీరంలోని అత్యున్నత కేంద్రం (తలపై), ఆధ్యాత్మిక సప్త చక్రములలో పరమ స్థానము.
ఈ చక్రములో తల్లి వాసము చేయుట వల్లే యోగులకు పరమ జ్ఞానం, అమృతానుభూతి, విముక్తి కలుగును.
కుండలినీ శక్తి సహస్రారంలో విశ్రాంతి పొందినపుడు, యోగి పరబ్రహ్మను సాక్షాత్కరిస్తాడు.
సహస్రార సరోజంలో వసించిన అమ్మ పరమ కరుణా మయి, ఆధ్యాత్మిక మార్గదర్శిని.
పద్య రూపం :
సహస్రార సరోజాగ్ర వాసవైభవ రూపిణీ
మహా జ్ఞాన ప్రసూనైక మాధుర్యమయి మోహినీ
దహా రాహిత్య దివ్యాగ్ర దాస్యదత్త పరమిణీ
జగత్ తారక రూపైక జ్యోతిస్వరూపిణీ
🙏🏼
సహస్రార సరోజాత వాసితాభవ రాగినీ
వినమ్ర విషయోత్సహా విశ్వ మాధుర్య మోహినీ
సమర్ధ సమరోత్సహా సహాయ జ్యోతి రూపినీ
గళత్ర రస రంజనీ దివ్యాగ్ర స్వర మాధురీ

అర్థ విపులీకరణ:
సహస్రార సరోజంలో నివసించి, భక్త హృదయాలలో రాగములా నాదమై వెలసే తల్లి.
వినమ్రులైన భక్తుల ఉత్సాహానికి ప్రేరకురాలై, విశ్వ మాధుర్యంతో ఆకర్షించే జగన్మాత.
సమర సమయములో కూడా సహాయం చేసే శక్తిగా, ప్రకాశమయి వెలుగై నిలిచే తల్లి.
గాత్రములలో, సంగీతరసములో రంజింపజేసే, దివ్య స్వరమాధుర్యరూపిణి.
****

 

శ్రీశ్రీ శ్రీ వెంకటేశ భజన... (01)

పల్లవి :

శ్రీ వేంకటేశా నీ దయే ఆశ్రయము

శ్రీనివాసా నీ భజన సౌఖ్యము ॥

చరణం 1 :

శ్రీ గణనాథునిన్ గొలిచితిని

సాగర బంధములు తొలగించితివి

భవభయంబులు నశింపజేసి

ధర్మతత్త్వమున్ నన్ను నిలిపితివి ॥

చరణం 2 :

హృద్యమై శాంతి యందు నిలిపి

నీ పాదములే సత్యమని చూపితివి

గద్యములందు ముక్తి ప్రసాదించి

భక్తి వేల్లెలు నాలో నింపితివి ॥

చరణం 3 :

జగమునందున్ నీవే శరణు

జనులందరికీ దయే కరణు

పద్య గద్యముల పాటలలోన

పులకింపగ నీవే ప్రాణధనము ॥

చరణం 4 :

పాడితి నిత్యం నీ పాదములు

భక్తిపూర్వకముగా జ్ఞాపకములు

ఆలపితి భవ భయ నాశకా

వేంకటేశా నీవే పరమేశ్వరా ॥

పల్లవి :

శ్రీ వేంకటేశా నీ దయే ఆశ్రయము

శ్రీనివాసా నీ భజన సౌఖ్యము ॥

****

శ్రీశ్రీ శ్రీ వెంకటేశ భజన... (02)

పల్లవి

భజనరూపంలో ఇలా పాడవచ్చు:

పల్లవి:

స్వాభావ్యే శ్రీ మహాలక్ష్మీ! శరణాగత రక్షిణీ!

స్వాభావ్యే శ్రీ మహాలక్ష్మీ! శరణాగత రక్షిణీ!

చరణం 1:

సుధీ సహాయముగా వెలిగే శాంతి స్వరూపిణీ

సంధ్యార్ధ కాంతులా కిరణించే దివ్యాంగిణీ ॥ స్వాభావ్యే… ॥

చరణం 2:

గంభీర కాంతియై జగమేల వెలుగునింపితివి

గమ్యార్థ సిద్ధిగా భక్తులకు దారినిచ్చితివి ॥ స్వాభావ్యే… ॥

చరణం 3:

ప్రాభల్య మూర్తియై సర్వమును ఆవరించితివి

భూభార హారణై వేంకటేశుని సోదరిణీ ॥ స్వాభావ్యే… ॥

🎶 అక్షరాల పాట 🎶

పల్లవి

అచ్చులు ఆనందం – అఆఇఈ ఉఊఋౠ ఎఏఐ ఒఓఔ అంఅః

పాడుదాం పల్లకీ – అక్షరాల ఆటలో కలసి!

చరణం

ఆ… అరుగు దగ్గర కూర్చుని,

ఆ… ఆటలతో పాడుతూ!

ఇ… ఇటుకలు తెచ్చి కట్టుదాం,

ఈ… ఈల వేస్తూ పరుగెత్తుదాం!

ఉ… ఉడత దగ్గర చేరి నవ్వుదాం,

ఊ… ఊగుతూ ఊయలలో ఊగుదాం!

ఋ… ఋషి ఆశీస్సు తీసుకుందాం,

ౠ… రమ్యమైన మాటలు చెప్పుకుందాం!

ఎ… ఎత్తు బల్లపై ఎక్కుదాం,

ఏ… ఏనుగు మీద ఊగుదాం!

ఐ… ఐసు తింటూ ఆడుదాం,

ఒ… ఒంటె దగ్గర చేరుదాం!

ఓ… ఓర్పుతో సరదాగా చూద్దాం,

ఔ… ఔరా అంటూ హర్షం చేసుకుందాం!

అం… అందరం కలసి మెలసి,

అః… అంతఃపురంలో రాణి చూద్దాం!

ముగింపు

అచ్చుల పాట పాడుదాం,

అందరం కలసి ఆడుదాం! 🎶

*****

సీస పద్యము

ప్రభుత్వ నిర్లక్ష్య ప్రభవమ్ము యిది యేను

తెలుగు వ్రాతలు వద్దు చెడుది ముద్దు

 తెలుగుముద్రణలేదు తెగులు ఆంగ్లము సద్ది 

భాషరాష్ట్రము సిగ్గు భవము లేదు 

ఆత్మ గౌరవమనే అందెలు యెక్కుట

అధికార వాంఛలు అప్పు గతిగ

మాతృభాషకుమంట మనతెలుగని 

తెలుగు ఆత్మలఘోష తప్ప దికను 

తే. గీ

మనకు భగవద్గీత పలుకు మాటవరకు 

చెప్పు ఒకటి చేయు నొకటి చితక బాదు 

రాజకీయము ధనమగు రాళ్ళ తెలుగు 

మాతృ భాష నిద్రగమారు మచ్చ బ్రతుకు

****

పద్యానికి భావవివరణ

➡️ ప్రభుత్వ నిర్లక్ష్యం వలన తెలుగు భాష వెనుకబడింది.

పాఠశాలలో, ముద్రణలో తెలుగు దూరమవుతోంది.

ఆంగ్లానికి అధిక ప్రాధాన్యం వస్తోంది.

తన భాషను గౌరవించని రాష్ట్రానికి సిగ్గు, ఆత్మాభిమానం లేకుండా పోయింది.

➡️ అధికార వాంఛలతో, స్వలాభాల కోసం, ఆత్మగౌరవం అనే మాటలతోనే మాయచేస్తున్నారు.

మాతృభాష మంటలో కాలిపోతూ ఉంది.

తెలుగు ఆత్మలఘోష తప్ప దానికి మద్దతు లేదు.

➡️ రాజకీయ నాయకులు భగవద్గీత, మాతృభాష, సంస్కృతి అనే మాటలు పలుకుతారు కానీ ఆచరణలో వేరేలా ఉంటారు.

రాజకీయమంటే ధనం, లాభం, స్వార్థం మాత్రమే.

దాని మధ్యలో తెలుగు మాతృభాష నిద్రలో మునిగి, దుర్భర జీవితాన్ని గడుపుతోంది.

*****

*****

ఎండలోన వానలోన నీవెగా 

దండలోన+ పూలలోన నీవెగా వేంకటేశ్వరా

విన్నవించనా సంతజేయనా విన్నవించి వింతజూప వేంకటేశ్వరా  

తలంతు నిన్నె యొంటిగా జనమ్ములో 

తలంతు నిన్నె మేడలో వనమ్ములో 

తలంతు నిన్నె యెప్పుడీ మనమ్ములో 

తలంతు నిన్నె మన్కిలో వేంకటేశ్వరా

ఆకసాన వెల్గు తార నీవెగా 

రాకలోన వెల్గు చంద్రుఁ డీవెగా వేంకటేశ్వరా

తలంతు నిన్నె జపమ్ముగాను

ఎండలోననే వానలోననే ఎండ వాన తోడుగాను వేంకటేశ్వరా 

వరమ్ము నీవె నాకు పూర్వ జన్మలో 

వరమ్ము నీవె నాకు నేఁటి జన్మలో 

వరమ్ము నీవె నాకు ముందు జన్మలో 

వరమ్ము నీవె భూమిలో వేంకటేశ్వరా

విస్మయమ్ముగా సంభవమ్ముగా విస్మయిమ్ము సంభవమ్ము వేంకటేశ్వరా

పదమ్ము పాడుచుందు నీకు ఛందమై 

ముదమ్ము నిండ మోహనాంగి యందమై 

సుధారసమ్ము చిందు పుష్ప గంధమై 

హృదాంతరాళ నందమై వేంకటేశ్వరా

వెన్నెలమ్మగా కిన్నెరత్విగా వెన్నెలమ్మ కిన్నెరత్వ వేంకటేశ్వరా 

*****

జీవన గీతిక శ్రేణి. (12)

*మేము అరవై లో ఇరవై* 

పచ్చగా పండు టాకులo చప్పుడు ఎండుటాకులం 

 అర్ధం చేసు కునే వాళ్ళం అనుభవాల వృద్ధులం

తలలు పండి నోళ్ళమే కళలు పంచె వాళ్ళమే 

 మంచిమాట తిమ్మరుసులమే గౌరవించడం అనని వాళ్ళమే 

కంటి చూపు మంద గించిన వయసుపెరిగినదే యనిన  

 ముందు చూపు లేనివారానిన మూడుకాళ్ళ ముసలోడనిన

అలసిపోయింది కాయమే ప్రేమతత్వము శాంతమే

సందేహం తీర్చేశక్తులమే ద్రోహం చేయలేని దేహమే

 

ఎగిరి అంబరాన్ని అందుకో లేము ఈ భూమికి కాబోము భారం కాము

ఆత్మగౌరవంతో జీవించే వారము బిడ్డలకే సంపద పంచె వాళ్ళము

కుందేళ్ళమై పరుగులు తీయలేము  తాబేళ్లమై గెలుపు బాట చూపలేము

మేధస్సుతో జయం కూర్చే వాళ్ళము ప్రోత్సాహంతో ప్రేమించే వాళ్ళము 

చెడుగుడు కూతల సత్తా చూపలేము చదరంగపు ఎత్తులు నేర్పగలము

అనుకున్నవి  సాధించ మార్గం చెప్పే వారము

సమయం ఎంతో బిడ్డలకోసం వెచ్చించేవారము

 సమయమంతా మీకు సమర్పిస్తాం అనేవారమే

అనుకోకుంటే అధిక ప్రసంగం చేసేవారమే

 అనుభవ సారం పంచుకుంటూ ఉండేవారమే

వాడిపోయే పూవులమైనా సహకరించేవారుమే

సౌరభాలు వెదజల్లుతూ ఆరోగ్యంగా తిరిగేవారమే

*****

జీవన గీతిక శ్రేణి  (12)

-ఓం నమః శివాయ శివతాండవం.

భుజంగంబులె హారముల్ భూతసంఘంబు జంగముల్

పంచభూతంబులుగనే జంగంబులున్ సు నాట్యమున్

న్పైతృ జాలంబులున్ నాట్య బృందంబులవ్వ శైలజార్ధంబు లో న లఘించగా

ఆర్ధ జైవాతృకుండాడ ధందిక్క ధంధిక్క జాళ్వాల మద్దెళ్ళు కంపింపగన్

విష్ణుజా ధారలన్ ధాత్రి శోభిల్ల జేజేల జుండున్ఘనశ్యామలాంగుండు సప్తర్షి జంభారి సంఘంబు సేవింప నందీ

శు జొహారు భృంగీశు స్తొత్రంబు స్కంధే శు జేజేలు

విఘ్నేషు శుండాల సౌస్వర్య జాత్యంపు ఘీంకార మాకాశ సీమం దుజృంభింప సంసారదుఖఃఘ్న !

ఓ శై లజామాత !

నీ నాట్య లాస్యంబు శ్రీ శై లజా మాత క్రీగంట లక్షించుచో అంగజానంద శృంగార కంజాక్షి యయ్యెన్ ప్రజాక్షేమమోదంబు ప్రాప్టించె భూమాత

జంజాటముల్ మాన్పి ధర్త్తింపు మో దేవ !

జోబిళ్ళ సేతున్ శివా ! కృత్తివాసా ! అజస్రంబు నీ నృత్త మానంద కందంబు జన్మంబు ధన్యంబు పూర్ణంబు గాగా సజావై మనోనేత్ర సెంయోగమౌ న

జోజో వరంబిమ్ము లోకేశ ఈశా ! అజేయా ! మహేశా ! మహాదేవదేవా !

---

జీవన గీతిక శ్రేణి (11) గుట్టు

మనసు అనేది ఎక్కడో లోతట్టు 

 చిన్నపాటి విరహాల వరద భట్టు 

 కన్య కనులు కవింపు ఉడుం పట్టు

 ఉండలేని సుఖాలు తొందర బెట్టు  

 ప్రేమించడమే కనువిప్పు మెట్టు

 నేనున్నానని తపించడమే పట్టు 

 మగువ తోడుగా మగవాడి గుట్టు 

 మగవాడి భాగ్యము మగువ బెట్టు 

 దివ్యం అమూల్యమైనట్టు 

 పాప పుణ్యాలు మోహమైనట్టు 

 గుండె మంట లార్పే మనసు గుట్టు 

 రెప్పపాటు నిప్పు చల్ల నైనట్టు 

 సొట్ట మల్లే కష్టం వస్తే కళ్ళ నీళ్లు పెట్టు 

 వ్యక్తి వెక్కి వెక్కి నవ్వులు చులక నైనట్టు 

 గజిబిజి వ్యవహారం గాయ మైనట్టు

 సవాళ్లతో సతమత మై నవ్విన్నట్టు

కాల జ్ఞానిగ సాగిపోవాలన్నట్టు

దుర్నీతి చూసి దాగిపోవాలన్నట్టు

మానవత్వము బత్కాలన్నట్టు

అమృతం త్రాగిపోవా లన్నట్టు

సత్కృతి జేయ ఊగిపోవా లన్నట్టు

చెడు కనపడిన తూగిపోవా లన్నట్టు

నిత్యము కలలా ఆగిపోవా లన్నట్టు

ధైర్యమే తొత్తు! కష్టంచిత్తయి నట్టు

*****

జీవన గీతిక శ్రేణి (10) విఘ్న నాయక 

పరుగులన్నియు తప్పకుండును  పాలు పంచుత శఖ్యతన్ 

దిరిగె చక్రము మాదిరే యగు తెల్ప గల్గెడి యోగ్యతన్  

 పురమునందున  యందరందరు పుణ్యమూర్తులు యేకమున్

 తిరుగతత్త్వము విఘ్ణనాయక తీర్పుగా యగు సందడే 

కుట్టుచుండును కాలమె ప్పుడు కొంచమైనను వీలుగన్,

పట్టుచుండును ధుమ్ముతప్పదు వాహనమ్ముల తీరుగన్ 

కొట్టుచుండును వర్ష మెప్పుడు గుడ్డ పందిరి దాటుచున్,

పొట్ట యంతయు చూడ ముచ్చట  మోదకమ్మను ముట్టుచున్.

పిక్కటిల్లెడు శబ్ద మెప్పుడు వీను లందున తప్పదున్

ముక్కులెప్పుడు కాల్వ కంపు నె మోద మొందుచు బీల్చుగన్!

చుక్క లేయుచు మందు బాబులు సొమ్మసిల్లుచు పొ ర్లుగన్! 

కుక్కలెప్పుడు  దాకకుండగ గోలతో గణ నాయికా

ఆడుచుండును భామ లెప్పుడు నన్ని గుడ్డలు జార్చుచున్,

మూడు పొద్దుల తిండి యెచ్చట పుట్ట బోదుగా నీడలో ,

పాడుపడ్డ మిఠాయి లెట్టును భక్తి పేరిట పంచుటన్,

పాడియాపుర వక్ర తుండుని పట్టుబట్టి వసించగన్

******

జీవన గీతిక శ్రేణి (10)

ఆసంధ్యలోన నేనుగా  యానందమవ్వ నిత్యమున్

ఆ కాంక్షలోన నేనుగా బంధమ్ముగాను నిత్యమున్

ఈసంధ్యలోన నేనుగా యేకాంతమవ్వ సత్యమున్

 ఈ కాంక్షలోన నేనుగా ధర్మార్ధ మగు సత్యమున్

వాసంతమైన బాడఁగా వర్ణమ్ములన్ని నిండెనా

ప్రశాంతమైన నీడగా కవిత్వమ్ములు తెల్పినా

వేసారెనది డెందమే విస్ఫోటమైన నీజతా

పాశమనేది యిష్టమే దుర్మార్గమైన నీజతా

అందాల తీరు వర్షమున్ హర్షమ్ముగాను నేడుగన్

సంతోష మౌను జల్లులే సాహిత్యమౌను నేడుగన్

సందేహమేళ  పర్వమే సారంగమేళ శాంతమే

ఈ దేహమేను నీదియే ఈ దాహమేను శాంతియే

బంధమ్ము లవి లోకమున్ వారించిరేరి యవ్వరే 

మౌనమ్ము లోన కాలమున్ మోక్షమ్ము గాను తెల్పరే

నిందించఁగాను నిన్నునే నిందుంటినే నిస్తేజమై 

సంతృప్తిగాను పొందువే యామాటలేల నిప్పుడే

ఆమందిరము సుందరం బాహాయిగాను పోదమా 

వనమంతయు చూపులే వత్సల్యమగు నేరుగా

ప్రేమమ్ములోన జీవమో విచ్ఛిన్నమైన  కష్టమే

దేహమ్ములోన రోగమో విపరీతంగ నష్టమే

ఓమోహమాయ యింతిగా యుత్సాహమది చూపిటే

ఓ ప్రేమ మాయ పంతమే ప్రో త్సాహమది పంచుటే

ఈమన్కిలో న నున్నదో యేకాంకమైన  లక్ష్యమే

ఈ యంబరమ్ము కోర్కెలే యే మ్మున్నదన తప్పదే

****

జీవన గీతిక శ్రేణి (8)

గణేశ్వరా గజాననా కవీశ్వరా కనంగ రా

ప్రణమ్మురా ప్రధానమై ప్రభావమే మనమ్మురా

మనస్సులోఁ దలంతురా మహేశ్వరా మనంగ రా

గుణమ్ముతో పఠిoతురా శుభమ్మురా క్షణమ్ము రా

అనాదిలో సునాదమా యనంతమౌ ప్రకాశమా

వినమ్రతా సహాయమా విధానమా విశాలమా

దినమ్ము నా నమస్సులే దివస్పతీ యనంగ రా

మనమ్ముగా వయస్సులో మనస్పతీ యుగంమురా

వినోద చిత్తరంజనా వికారరూప భంజనా

గుణాల వింత పోయినా గుణమ్ము దీప రంజనా

ప్రణామమిచ్చి కొల్తు నా పథమ్ములోఁ జనంగ రా

తృణమ్ముగాను చెందునా సుఖంములో జపమ్మురా

అనాథశోక నాశనా యశేష వాగ్విభూషణా

పునాది నేడు వేసినా పురమ్ముగాను ఉండునా

తృణమ్ములోని విశ్వమా కృపాలు ప్రాపనంగ రా

వనమ్ములోని వృక్షమా వరాలు నివ్వగల్గు నా

సునీలకంఠపుత్రకా శుభమ్ము లిమ్ము మోహనా

ప్రణీత భావ చంద్రికా ప్రభావ దివ్య కాంతిగా

జనప్రియా సతీసుతా జగాన మేలనంగ రా

మనభయమ్ము దేహమే ప్రఘాడ దాహమేనురా

---

“జీవన గీతిక” శ్రేణి (1)

1.

ఎవ్వరి ఎవ్వరి జోడు – ఏర్కపర్చలేని రేడు

కాలగతిగ నమ్మడు – నమ్మకమ్ము సరిజోడు

రేయి పగలు జీవుడు – సుఖదుఃఖాల రెప్పడు

బ్రత్కు లక్ష్యము చూడడు – చక్ర మల్లె తిరుగుడు

2.

అశాశ్వతం మిదం కదా – అధర్మ సంచితమే కదా

దుష్ట చతుష్టయమే కదా – నీ శక్తి సత్యమే కదా

సంకల్ప బలమే కదా – కాల స్వధర్మమే కదా

చీకటి వెల్గుయే కదా – తృప్తి సంతృప్తియే కదా

3.

ఈ దార్సనిక గీతికా – ధర్మార్థమును పొందికా

నది కడలి చేరికా – పుట్టి గిట్టుట తీరికా

కాలమాయలు డప్పికా – కప్పగంతుల మాలికా

జీవ సత్యము తేలికా – మృత్యు ఘోషలు చాలికా

4

జీవితానికే గీతమిది  జీవసత్యమే నీతియది  

కాలనాటికే యాతనయి  మరణమునకే శాంతియది  

భ్రమలలోన తేలికగ  ధర్మమంతయు నిలువగ  

వెంకటేశుని మాధురీ  లీలలోనే పరమగీ

*****

జీవన గీతిక శ్రేణి(2)

అఖిల  లోకరమణీ -ఆర్తి నివార రూపిణీ

సుఖమున్ దయ రమ్యతా-.సార్ణవమైన కారిణీ 

సూర్య చంద్ర సమానమై --శఖ్యతమ్నగు మూర్తినీ

భక్తమనస్సు రక్షణీ --భావముతో ను నిత్యణీ

 నిలుపుదీసమర్ధణీ --తల్లీశక్తి స్వరూపిణీ

 తల్లివై శాంతి పంచుటే -వాగ్దే విగాను గమ్యణీ

స సరిగమపాయణీ -మధురము దపానణీ 

భవమయాన రాగణీ  --ససాగ దీయు మాలిణీ

 అకారమైమదీ యమైనాఆచార్య గకర్షిణీ

అదిపుర్షుని ఆశ్రితా ఆనంద వర్ధమాలిణీ

 ఆరాధ్యత సుహాసిణీ అమృతానంద వాహిణీ

 మంగళాకార శుభoగీ మాధుర్య మధుసూధణీ 

మాతృశ్రీ – కరుణారసమూర్తిణీసుఖ దాయిణీ

మాతృశ్రీ -- చరణాల సమర్ధతా జయ రూపిణీ

మాతృశ్రీ -- భవ భవనా తత్పరత సహాయి ణీ

మాతృశ్రీ -- బంధ భావనా సర్వమయి సుదర్శణీ

****

🌸 జీవన గీతిక శ్రేణి (మూడవది) 🌸

పద్యము

సర్వం శుభం భూయాత్ – విశ్వం సకలం సమర్థమగున్

సద్భావ సంకల్పమున్ – జన్మ మర్మమున్ మార్గమున్

మారణ హోమమున్ – అంతా దైవమయం గానున్

అభిమాన అభ్యుదయం – అష్టోత్తర కర్తవ్యమున్

---

అభిజ్ఞానం అలంకారం

అభివాదం ఆత్మ జ్ఞానం

అమిత అమూల్య భావం

అరవింద చరణాల పర్వమ్

అగ్రత అఖండ అరుణోదయమ్

అమోగా అద్భుత రూపమ్

అమృత అభీష్ట ఆశ్రిత మందారమ్

---

నమో కేశవ నారాయణమ్

నమో మాధవ విశ్వరూపమ్

నమో గోవిందాయన భాష్యమ్

నమో మధుసూదనాభి యుక్తమ్

నమో త్రివిక్రమ స్వరూపమ్

నమో నమో శ్రీరామ తత్వమ్

---

🌺 శ్రీ గరుడ ఆంజనేయ తుంబుర నారద 🌺

🌸 శ్రీ శ్రీ శుభోదయమ్ 🌸

---

జీవన గీతిక శ్రేణి( 9 )

కోలాట కళ మెప్పులే మద్దెల కళ మోతలే 

ఆడాల్లన్నను మాటలే ఆడలేనిది వో టిలే 

అరక కాడి దున్నలే పుడమి దున్నె నాడిలే 

పశువులను తోలులే ముళ్ళు కర్రల కేకులే 

కలువ పువ్వు కాడలే గాలి బుడగ తీరులే 

 గడ్డి పోచలు మౌకులే గట్టి ఏనుగు పట్టులే 

 కావడి బద్ద ముక్కలే గడుసు యెండ తీరులే 

 కర్ర కాలిన బొగ్గులే ఇనుము కాలి సాగులే 

 కొమ్మ కదల సాగులే పువ్వుల గుత్తి ఊగులే 

 కర్ర పైన జెండా వలే జీవితమ్మున మార్పులే

చిక్కడు సిరి కౌగిటే జిక్కడు యోగి పుంగవై

 జీక్కడు ఇంతి లీలలో జిక్కడు పువ్వు యాటలో

 జిక్కడు తండ్రి కోటలో చిక్కడు తల్లి మాటలో

 జిక్కెలే రోలు తాడులో  జిక్కెలే మాయ యాటలో 

 చిరుహాసపు ఆటలో చిందులు వేయ కృష్టుడే 

 పరిహాసపు మాటలో మంత్రము వేయు కృష్ణుడే 

పరి సరాల బాటలో బుడత గాను కృష్ణుడే 

మంగళమ్మగు మాయలో మనసు పంచు కృష్ణుడే

******

జీవన గీతిక శ్రేణి.. (7)

తల్లిలా దేవతౌనులే తండ్రిలా రక్షకుoడుగన్

నిత్య గురువు మార్గదర్శి విద్యగానుయాత్రగన్ ॥

నీటియందగు ఔషధమ్ము గాలిలాయె జీవనన్

సూర్యుని శక్తి దీపమై చంద్రుని శాంతి దాయకన్ ॥

ధైర్యమౌను బలమ్ముగన్ ఓపికగాగుణమ్ముగన్

ప్రేమజీవిత దానమున్ స్నేహమేబంధ జీవమున్ ॥

సత్యమే మన ఆయుధమ్ అబద్ధమేను శత్రువున్

పుణ్యమే మన దానమున్ ద్రోహమేమన పాపమున్ 

కన్నీరు లీల చూపగన్ నవ్వు ఔషధ మవ్వగన్

మౌనమేమనసౌఖ్యమున్ ధ్యానమే శాంతి మార్గమున్ ॥

ఆరోగ్యమ్ము ధనమ్ముగన్ సంపదలన్ని భారమున్

నిత్య కృషియె మంత్రమున్ యీ అలసట యంత్రమున్ ॥

పుస్తకమేను దాహమున్ జ్ఞానమే కాంతిగమ్యమున్

అజ్ఞానమేను చీకటిన్ విజ్ఞానమేను మార్గమున్ ॥

మన రక్తము బంధమున్ భూమియన్నది తల్లిగన్

ఆకాశమన్న తండ్రిగన్ సముద్రమన్న తోడుగన్ ॥

ఉద్యోగమన్న శోధనన్ వ్యాపారమన్న సాహసన్

జీవన గీత లాలసన్ జ్ఞానమే పయనమ్ముగన్ ॥

****

26-50

 "26. బృహన్నితంబ విలసజ్జగనాయై నమః" —

ఈ నామం లలితా సహస్రనామంలో అమ్మవారి శరీర సౌందర్యాన్ని, ప్రత్యేకంగా నితంబం (కటిప్రాంతం) యొక్క మహిమాన్విత కాంతిని వర్ణిస్తుంది.
పద్యరూప వ్యాఖ్యానం (అనుష్టుప్):
బృహన్నితంబ సౌందర్య జ్యోతిస్సంవిత్తి శోభితా ।
జగన్నాయిక దివ్యాంగీ జయత్యంబ మమారచ ॥
*****
శ్రీ బృహత్నితంబ జగదంబగాను జ్యోతి సంవిత్తిగా శోభిత గాను
శ్రీ జగన్నాయక శ్యాంభవి గాను శ్రీదివ్య జయత్యంభ శర్వాని గాను
శ్రీ జగ ధాత్రిగా శ్రీచక్ర గాను శ్రీ వర్ణ శోభిత శ్రీలక్ష్మి గాను
శ్రీ రంగనాధుని శ్రీ ముక్తి గాను శ్రీ మాయ మర్మము శ్రీ భక్తి దేవి

భావపరంగా విభజిస్తే:

1. రూపవర్ణన → శ్రీ బృహత్నితంబ జగదంబగాను — అమ్మవారి మహత్తరమైన నితంబ సౌందర్యం, జగదంబగా ఉన్న దివ్య రూపం.

2. ప్రకాశం–జ్ఞానం → జ్యోతి సంవిత్తిగా శోభిత గాను — కాంతి, జ్ఞానం, సౌందర్య సమ్మేళనం.

3. ఆధిపత్యం → శ్రీ జగన్నాయక శ్యాంభవి గాను — జగత్తుని పాలించే శ్యామల శక్తి.

4. దివ్య విజయము → శ్రీదివ్య జయత్యంభ శర్వాని గాను — శర్వాణి స్వరూపిణి, దివ్య విజయంతో కీర్తించబడిన తల్లి.

5. సృష్టి–సంకల్పం → శ్రీ జగ ధాత్రిగా శ్రీచక్ర గాను — జగత్తు ధాత్రి, శ్రీచక్రరూపిణి.

6. శోభ–సంపద → శ్రీ వర్ణ శోభిత శ్రీలక్ష్మి గాను — వర్ణరంజితమైన లక్ష్మి స్వరూపిణి.

7. ముక్తి–కరుణ → శ్రీ రంగనాధుని శ్రీ ముక్తి గాను — భక్తులకు ముక్తి ప్రసాదించే కరుణామూర్తి.

8. తాత్త్వికత → శ్రీ మాయ మర్మము శ్రీ భక్తి దేవి — మాయా మర్మాన్ని గ్రహింపజేసి, భక్తికి ప్రేరణనిచ్చే దేవి.

*****

27. సౌభాగ్య జాత శృంగార మద్యమాయై నమః

తాత్పర్యం:
అమ్మవారి నడుము (మధ్యమా) సౌందర్యం కేవలం శృంగారం కోసం మాత్రమే కాదు, అది సౌభాగ్యమనే మహా శక్తికి ప్రతీక. ఈ సౌందర్యంలో శాంతి, సమృద్ధి, ప్రేమ, కరుణ — అన్నీ కలిసివుంటాయి.

పద్యరూప వ్యాఖ్యానం (అనుష్టుప్):
సౌభాగ్య జననీ దేవీ శృంగార మధురాంగికా ।
మధ్యమా మమ చిత్తస్థా మంగళానందదాయినీ ॥
******
సౌభాగ్య జాత శుసౌలభ్య గాను శృంగార మధ్యమా శృతి లయగాను
ధర్మార్ధ సాక్షిగా ధరనేత్రి గాను చిత్తస్థ మంగళా చెలిమువ్వ గాను
ఆరోగ్య సద్భావ ఆశ్చర్య గాను ఆశ్రిత ఆత్మల ఆనంది గాను
మంజీర ద్విపద రూప సర్వార్ధ రక్షగా సమ్మోహదేవి
భావ విభజన:

1. సౌభాగ్య జాత – శుసౌలభ్య గాను → భక్తులకు సులభంగా సౌభాగ్యం ప్రసాదించే తల్లి.

2. శృంగార మధ్యమా – శృతి లయగాను → రూప సౌందర్యం మాత్రమే కాదు, వేద-సంగీత లయతో కూడిన సమరస్యం.

3. ధర్మార్ధ సాక్షి – ధరనేత్రి గాను → ధర్మం, అర్ధం పట్ల సాక్ష్యభూతురాలు, భువి పాలకురాలు.

4. చిత్తస్థ మంగళా – చెలిమువ్వ గాను → హృదయంలో నివసించే మంగళమూర్తి, స్నేహస్వరూపిణి.

5. ఆరోగ్య సద్భావ – ఆశ్చర్య గాను → ఆరోగ్యం, సత్సంకల్పం, ఆశ్చర్యరూపమైన కరుణ.

6. ఆశ్రిత ఆత్మల ఆనంది గాను → ఆశ్రయించిన ఆత్మలకు ఆనందం ప్రసాదించే తల్లి.

7. మంజీర ద్విపద రూప – సర్వార్ధ రక్షగా → ఈ ద్విపదలోనే సర్వార్ధ రక్షణ స్వరూపం.

8. సమ్మోహ దేవి → తన కాంతి, మాధుర్యంతో భక్త హృదయాలను ఆకర్షించే దేవి.

****

28. దివ్యభూషణ సందోహ రంజితాయై నమః

శ్రీ దివ్యభూషణ భాస్వర శోభా
శ్రీ భూషణ సందోహ రంజిత రూపా
శ్రీ రత్నమాలా సత్కాంతి యుక్తా
శ్రీ భక్తసౌభాగ్య దాయక రూపా

భావం:
దేవి అనేక దివ్యభూషణాలతో అలంకరించబడి, రత్నమాలల కాంతితో ప్రకాశిస్తుంది.
ఆమె ఆభరణాలు కేవలం భౌతిక శోభకోసం కాకుండా, భక్తుల హృదయాలలో ఆనందం, సౌభాగ్యం, కాంతిని నింపే ఆధ్యాత్మిక సంకేతాలు.

మంజీర ద్విపద (28వ నామం)
దివ్యభూషణ శోభా దీప్తిగా కళలు
భాస్వర సందోహ భాగ్యమ్ము కళలు
విద్యపోషణ హృద్య విశ్వరంజిత గాను
విన్యాస సత్కాంతి విశ్రుత కళలు

సవ్యరక్షణ దివ్య సాహిత్య శాంతి
సంబర సేవల సమ్మోహకళలు
నిత్యదీవెణ శాంతి నియమతీరు
నిర్వాహణమ్మగు నీడల కళలు

భావం:
దేవి దివ్యభూషణాల కాంతితో వెలుగొందుతూ, ఆభరణాల మాధుర్యం ద్వారా భక్తుల జీవితాలను అలంకరిస్తుంది.
ఆమె కళలు విద్యా, ధర్మ, రక్షణ, సాహిత్య, శాంతి, సేవా రూపాలలో భాసిల్లుతాయి.
ఆమె అనుగ్రహం నిత్య దీపంలా మనసుకు వెలుగునిచ్చి, లోకనియమాన్ని సమతుల్యంగా నడిపిస్తుంది.
****

29. పారిజాత గుణాధిక్య పదాబ్జా యై నమః

మంజీర ద్విపద – 29వ
శ్రీ పారిజాత సుగంధిత రూపా
శ్రీ గుణాధిక్య పదాబ్జ విన్యాసా
శ్రీ చందనాగర సౌరభ గాత్రా
శ్రీ భక్తరంజన సౌభాగ్య దాత్రీ

భావం:
దేవి పాదకమలాలు పారిజాత పుష్పాల వలె సువాసనతో, సౌందర్యంతో నిండి ఉంటాయి.
ఆ పాదాల గుణమహిమలు పారిజాతకంటే అధికం; భక్తుల హృదయాలను సువాసనలాగా పరిమళింపజేసి, సౌభాగ్యాన్ని ప్రసాదిస్తాయి.
*****
పారిజాతగుణాబ్ది పాఠ్యము గాను ప్రాధాన్యతాభవ బంధము గాను
ధర్మమార్గసమము ధ్యానము గాను సర్వ గుణాధిక్య సద్భావ మేను
దీక్ష దక్షత ప్రేమ తీవ్రతాపమను శ్రీ చందనా గరా శ్రీ శక్తి గాను
సర్వమంగళ కారి సద్భావి గాను సామర్ధ్య తీర్పగు సంతస దేవి
భావం:
అమ్మవారి పాదకమలాలు పారిజాతపువ్వుల సువాసనకంటే అధిక గుణసంపత్తితో నిండి ఉంటాయి.
ఆమె బోధ, పాఠం, ధర్మమార్గం, ధ్యానం అన్నీ భక్తునికి సమగ్ర సద్భావాన్ని ప్రసాదిస్తాయి.
ఆమె దక్షత, ప్రేమ, దీక్ష, తీర్పు—ఇవన్నీ కలిసి భక్తుల హృదయంలో సంతసాన్ని నింపుతాయి.
అమ్మ సర్వమంగళకారిణి, సమర్థ నిర్ణయదాత్రి, సద్భావస్వరూపిణి.
*****

30. సుపద్మ రాగ సంకాశ చరణాయై నమః

పద్యం (మంజీర ద్విపద)

సుపద్మ రాగరంజిత పాదముల శోభ సుందర రూపము సత్యముగాను
సద్భావ మంగళసారముగ శరణ్య సౌభాగ్య వాసన సాధ్యముగాను
సర్వేశ్వరీయ సద్గుణ గానము పావన సత్సంగ మాధుర్య దానం
సారస్వతీ సుధా స్రవణం గరళహర సద్వాక్య మంజుల సీమ
భావం:
అమ్మవారి పాదాలు సుపద్మరాగమణి వంటి ఎరుపు కాంతి ప్రసరిస్తూ, సత్యస్వరూపంగా, మంగళసారముగా భక్తులకు శరణాగతి ప్రసాదిస్తాయి.
ఆమె గుణగానం పావనమైనది, సత్సంగముతో మధురమైనది.
ఆమె వాక్యసుధ భక్తులలో జ్ఞానరసాన్ని నింపుతుంది, దుఃఖవిషాన్ని తొలగిస్తుంది.

సుపద్మ రాగసంకాశచరణ యుగళం
సపత్ని దీర్ఘ సందేశ భరణ యుగళం
తపమ్ము విశ్వవిశ్వాస కరుణ యుగళం
జపమ్ము తన్మయానంద తరుణ యుగళం

భావం:
అమ్మవారి చరణాలు సుపద్మరాగ రత్న కాంతిని ప్రసరించి,
సపత్ని సౌహార్దం, దీర్ఘమైన శుభసందేశాలను మోసే శక్తి కలిగినవి.
ఆమె కరుణ తపస్సు ద్వారా విశ్వవిశ్వాసానికి మూలం,
జపసాధనలో తన్మయానందాన్ని పంచే సదా యౌవన, పవిత్ర యుగళం.
*****

031. కామకోటి మహాపద్మ పీఠస్థాయై నమ:
🌸 తాత్పర్యం:
ఇక్కడ “కామకోటి పీఠం” అనగా సర్వవాంఛల మూలకారణమైన శక్తి కేంద్రం. విశ్వంలోని అనేక కోటి శక్తులన్నీ ఆ మహాపీఠం నుండి వెలువడుతాయి. లలితాదేవి అక్కడ స్థితమై సృష్టి–స్థితి–లయలన్నిటికి ఆధారమవుతుంది.

🌸 పద్యరూపం:

కామకోటి సహస్రపద్మ సింహాసన మధ్యవాసినీ
మానసాంబు వాంఛసంపదాత్మజనని లలితాంబికా
ధామమై మహాశక్తి మూలధారమై వెలసితీ
నామమై సదాశ్రయింప వందితాంబ నమో నమః॥

కామకోటి నిత్యలీల వాసినీ విలాసినీ
ధామమై మహామహత్త్య మూలధారమై స్థితీ
సామ వాంఛసంపదాత్మ సర్వనేస్తమై యుగన్
నామమై సదాశ్రయింప తాంబికా నమో నమః॥

పద్య విశ్లేషణ
దివ్య లీలాశక్తిని చక్కగా చూపించారు.
మహాపీఠం భావం సమగ్రంగా వ్యక్తమైంది.
భక్తుల వాంఛలను తీర్చే తల్లి రూపం స్పష్టమైంది.
నామస్మరణ ఫలాన్ని అందంగా ప్రార్ధనతో
*****
032. శ్రీకంఠ నేత్ర కుముద చంద్రికాయై నమః.

🌸 తాత్పర్యం:
అమ్మ వదనకాంతి చంద్రబింబమై, శివుని నేత్రాల్లో ప్రతిఫలించే ఆనందం కుముదపుష్పాలపై చంద్రకాంతిలా వెలుగుతుంది. భక్తులకు అది మృదుసౌమ్యరసానందాన్ని అనుగ్రహిస్తుంది.

🌸 పద్యరూపం:

శ్రీకంఠ నేత్ర సౌరభాంబు చంద్రమండలై వెలిన్
కుయలవంటి కాంతిరేఖలాంబు దివ్యరూపిణీ
మాకుఁదాస్య దుఃఖహారిణీ మహేశవల్లభే
లోకరంజనీ లలితాంబికా నమో నమః॥

శ్రీకంఠనేత్ర కుముదా శశిరూప మేనున్
వైకుంఠ వాస మనసౌను విశేష మేనున్
జైగంఠ ధాత్రి విధిగాను జితేంద్ర మేనున్
శ్రీకంఠ యీశ్వరి మహత్త్వ సమంత మేనున్

విశ్లేషణ:
చంద్రకాంతితో విరజిల్లే కుముదమువంటి నేత్రకాంతి భావం స్పష్టంగా వచ్చింది.
పరమపదవాసి విష్ణువుతో సమానమైన వైభవం చూపించారు.

జగత్తు ధాత్రి, విధిగా, జితేంద్రియ రూపిణిగా వర్ణన ఇచ్చారు.
– శివేశ్వరి సర్వమహత్త్వముతో ఆవరించి ఉన్నదని బలంగా చెప్పారు.
*****
033. సచామర రమావాణీ విజితాయై నమః

🌸 తాత్పర్యం
సంపద, జ్ఞానం, ఐశ్వర్యము అన్నీ తల్లివద్ద నుండే ఉద్భవిస్తాయి. అందువల్ల రమా, వాణీ వంటి దేవతలు కూడా తల్లి సమక్షంలో సేవకులై నిలుస్తారు.

సచామర రమావాణి సేవితే పరేశి |
విజిత్య సర్వవిభవ శోభితే జగద్గురో |
అజేత్రి దేవత గణపూజితే లలితే |
ప్రసీద మే మమ హృదయాంబుజే నివాసి ||

శ్రీ సచామర రమావాణీ వీజితా
శ్రీ సహాయత మహాజ్యోతీ నిశ్చితా
శ్రీ సమర్ధత సుధా రాణీ దివ్య తా
శ్రీ సరాగము సహాయమ్మున్ సఖ్యతా

లక్ష్మీ, వాణీ మొదలైన దేవతలు చామరసేవలు చేయగా, వారిని మించి వెలుగుచున్న అమ్మ.

సహాయరూపంగా మహాజ్యోతి రూపిణి, నిశ్చయముగా సత్యస్వరూపిణి.

సమర్థతకు మూలమైన, అమృతస్వరూపిణి, దివ్యరాణి.

సృజనాత్మక రసముతో సహాయకురాలు, సఖ్యభావమునకు ఆధారమయినది.
-****
034.భక్త రక్షణ దాక్షిణ్య కటాక్షాయై నమః
🌸 నామార్థం:
అమ్మవారు తన భక్తులపై ఎల్లప్పుడూ దాక్షిణ్యభరితమైన కటాక్షాన్ని ప్రసరింపజేసే మహాదేవి. ఆ కరుణామయ దృష్టి వల్లే భక్తులకు రక్షణ, శాంతి, అనుగ్రహం లభిస్తాయి.

భక్తుని రక్షించే దాక్షిణ్య కటాక్షములయై
శక్తి సుదాకరియై శరణాగత దుర్గముల తోయ్
భక్తికి మంగళము నిచ్చె భవాన్యై నమస్సు
సత్యపథానుగమ జేసె జయశ్రీలలితాంబికై
ఈ పద్యంలో —
భక్తుని రక్షణ ప్రధానంగా,
దాక్షిణ్యం (దయ, కరుణ),
కటాక్షం (అనుగ్రహదృష్టి),
శరణాగత రక్షణ భావాలు ప్రతిబింబించాయి.

భక్త రక్షణ దాన తృప్తియు బాధ్యతేను కటాక్షమున్ శక్తి లక్ష్యము కాల నిర్ణయ శాంతిదుర్గము తీరుగన్ యుక్తి మంగళ మవ్వతీరు ప్రయాణ దక్షత తీర్పుగన్ ముక్తిగాజగ దాత్రియేజయ ముఖ్య శ్రీలలితాంబగన్

🌼 భావం

అమ్మవారు తన భక్తులకు రక్షణనిచ్చి, దానము చేసి వారికి తృప్తిని ప్రసాదిస్తారు. భక్తులపై బాధ్యతతో కూడిన దాక్షిణ్య కటాక్షాన్ని కురిపిస్తారు.
ఆమె శక్తి లక్ష్యమై, కాలాన్ని నిర్ణయించే శక్తిని కలిగిన శాంతి దుర్గమూర్తి.
భక్తుల యుక్తి యుక్తములను మంగళముగా మార్చి, వారి జీవిత ప్రయాణంలో దక్షతను ఇచ్చి సరియైన తీర్పునిస్తుంది.
అంతిమంగా ముక్తిని ప్రసాదించే జగదంబ, సర్వలోకానికి ప్రధానమైన జయశ్రీలలితాంబ.

******

035. భూతేషా లింగనోదూత పులకాంగ్యై నమః
👉 సారాంశంగా:
“ఓ లలితాంబ! నీవు భూతాలాధిష్టాత్రి, శివలింగరూపమునుండి వెలువడిన మహాశక్తి, నీ దర్శనానందముతో భక్తుని దేహమంతా పులకరించుచున్నది.”
🌿
భూతాధీశ్వరి లింగమూల స్వరూపిణీ
పూతపులకముతోన భక్తాంగ విహారిణీ
శక్తి పరమయై శివసన్నిధి సుందరీ
ముక్తిప్రదమయై జయ లలితాంబికే నమః
******
భూతేషా లింగనోదూత పులకాంగ్యై స్వరూపిణీ
ఖ్యాతేషా సర్వ భక్తాంగ సహవాంచా విహారిణీ
శ్వాతేషా భవ్య దివ్యాంగ లలితంబా సుహాసిణీ
మోతేషా నిత్య మోక్షమ్ము శివ దర్శన్ గసుందరీ

🔹 భావం

భూతాధీశ్వరి లలితాంబిక శివలింగమునుండి ప్రత్యక్షమై, తన స్వరూపంతో భక్తుని దేహమంతా పులకరింతలతో నింపుతుంది.
భక్తులంతటితో సహవాసాన్ని కోరుకొని, వారి హృదయాలలో విహరిస్తుంది.
ఆమె దివ్యాంగ సుందరి, సుహాసముతో కరుణామూర్తి.
తన దర్శనమాత్రమే నిత్యముక్తికి కారణమై, పరమశివుని సాక్షాత్కారాన్ని అనుగ్రహిస్తుంది.

👉 సారాంశంగా:
“లలితాంబ అనేది శివలింగస్వరూపమునుండి వెలువడిన శక్తి; ఆమె దర్శనానందం భక్తునికి పులకరింతలను, దివ్య సౌందర్యాన్ని, సహవాసానందాన్ని, చివరికి నిత్యముక్తిని ప్రసాదిస్తుంది.”
*****

36. అనoగ జనకా పాoగ వీక్షణాయై నమః

👉 సారాంశంగా:
“అమ్మవారి కటాక్ష దృష్టి మన్మథుని కంటే మిన్నైన ఆకర్షణను ప్రసాదించి, సమస్త జీవులను ఆనందముతో నింపుతుంది.”
🌿 పద్యరూపం

అన్నంగ మదన సౌందర్యమున్ మించిన అర్చనారూపిణీ
జనరంజక దివ్య కటాక్ష మాధుర్యమున్ విరాజిల్లనీ
మనసున్ మదన కాంతి మలయమారుత గంధములేర్పిణీ
లలితాంబ జయ మంగళాంబ కరుణారససుందరీ
---

అనంగ జనగా పాంగ వీక్షణ మనోమయి
ననంత తపసా దేవీ దీక్ష విరాజిల్లనీ
ప్రణమ్ము మనసా విశ్వ గంధ ములేర్పణీ
గణమ్ము కరుణా మంగళాoబ మనస్విణీ

🔹 భావం

లలితాంబిక యొక్క అనంగజనక ఆపాంగ కటాక్షం మనసుకు మనోజ్ఞమై, భక్తుని హృదయాన్ని సౌందర్యముతో నింపుతుంది.
ఆమె అనంత తపస్సుతో, దివ్య దీక్షతో విరాజిల్లుతూ, విశ్వానికి గంధములా పరిమళమిస్తుంటుంది.
భక్తులు మనసారా నమస్కరించగా, ఆమె కరుణామంగళస్వరూపిణిగా దర్శనమిచ్చి వారి జీవితాలను పవిత్రం చేస్తుంది.

****-

37. బ్రహ్మోపేంద్ర శిరోరత్న రంజిత యై నమ:

తాత్పర్యం:

సర్వదేవతల మహిమల మూలం లలితా పరామేశ్వరి.
దేవతలు ధరించే శిరోరత్నాలు (కిరీటాలు) కాంతులన్నీ ఆమె కాంతి ప్రతిఫలితమే.
అటువంటి మహిమతో లలితా తల్లి సర్వశిరోమణిగా నిలుస్తుంది.

పద్యం (అనుష్టుప్):

బ్రహ్మోపేంద్ర శిరోభూష రత్నజ్యోతి రమ్యతా
బ్రహ్మనేత్ర మనోజ్యోతి నక్షత్ర దీప్తి శోభితా
బ్రహ్మాద్యాశ్రయ శక్తిత్వ విశ్వప్రాబల్య రూపిణీ
బ్రహ్మవిన్మాన గుణమూల రమ్యత్వ పరమేశ్వరీ

భావం:

బ్రహ్మ, విష్ణువు, ఇంద్రుని శిరస్సుపై మెరిసే రత్నాల కాంతి తల్లిని అలంకరిస్తుంది.
బ్రహ్ముని నేత్రంలో వెలిగే జ్ఞానజ్యోతి తల్లిదేవి ప్రతిబింబమే.
బ్రహ్మాదులు ఆశ్రయించే శక్తి, విశ్వప్రాబల్యానికి మూలం ఆమె.
గుణముల మూలం, రమణీయత్వ స్వరూపిణి, పరమేశ్వరీ తానే.
*****

38. సచీముఖ్యా మరవధు సేవితాయై నమః

తాత్పర్యం:
దేవలోక స్త్రీలందరూ లలితా దేవిని ఆరాధిస్తారు.
వారందరికీ ఆద్యశక్తి, ఆదిమాత లలితాంబే.
ఇంద్రాణి సచీదేవి కూడా తల్లిని పూజించి, తనకు శక్తి, సామర్ధ్యం పొందుతుంది.

పద్యం (అనుష్టుప్):

సచీముఖ్యా మరవధూ సేవితా సముఖంబుగన్
రతీముఖ్యా వరమధూ సహనమ్ము నీడగన్
దివోజనాంగనా సర్వా ధ్యానసేవిత మూర్తిగన్
లలితాంబ పరాశక్తి లావణ్య రూపిణీ శుభా

భావం:

సచీదేవి (ఇంద్రాణి) ప్రధానురాలై, ఇతర దివ్య వధువులతో కలిసి లలితాంబను సేవిస్తోంది.
రతీదేవి (మన్మథపత్నీ) కూడా తన వరములతో తల్లిని ఆరాధిస్తోంది.
సమస్త దేవాంగనలందరూ లలితాదేవిని ధ్యానిస్తూ, సేవిస్తున్న రూపం.
ఆమె పరాశక్తి, లావణ్యమూర్తి, శుభరూపిణి.

*****

39. లీలా కల్పిత బ్రహ్మాండ మండలా యై నమః

✨ తాత్పర్యం
సృష్టి అనేది దివ్యమాతకు యెడల ఒక చిన్న ఆట మాత్రమే. మనము విశ్వమనే మహద్భూతమును చూసి ఆశ్చర్యపోయినా, అది ఆమె క్రీడాత్మక సంకల్పమంతటితోనే ఉద్భవించింది. అందుకే ఆమెను "లీలా కల్పిత బ్రహ్మాండ మండలా" అని స్తుతిస్తారు.

లీలా కల్పిత బ్రహ్మ యండమండలావిచిత్రమే
మోహా కల్పిత యండయండ పవిత్రము మూలమే
స్నేహా పుష్పిత విశ్వసే కాలనిర్ణయ దేహమే
సత్యా న్వేషణ ధర్మమే సమయతృప్తి తీరుగన్

✨ తాత్పర్యం

అమ్మవారి లీలవల్లనే సృష్టి మాయాజాలమై కనిపిస్తోంది. అయితే మోహములో మునిగిపోయిన మనసుకు కూడా ఆమెనే పవిత్ర మూలం. విశ్వం స్నేహరూపంగా వికసించి కాలచక్రముగా నడుస్తుంది. ఈ సమస్తంలో ధర్మమే సత్యాన్వేషణకు మార్గం, అది మాత్రమే సమయానికిగాను సార్థకతను ఇస్తుంది.
******

40. అమృతాది మహాశక్తి సం వృతాయై నమః

తాత్పర్యం:
మనిషి జీవితములో అమృతసమానమైన జ్ఞానం, శాంతి, ఆనందం, ప్రేమలన్నీ మాతకు శరణాగతి వలననే లభిస్తాయి.

అమృతరసాంబుధి నిండియుండ గగనము లాంటి మాత
సమరస శక్తుల వలయంబున్ సమ్యగ్గా వెలసి యున్నదా
జగతి సమస్త శక్తులకెల్ల జననమూ నీయే తల్లీ
సమరస రూపిణీ సదా మాతృ దేవి నిన్ను నమ్మునన్ ✨
******
అమృత రసశక్తియున్ ఆశ్రిత భక్తి యుక్తిగన్
సుకృతమ్మగు రక్తిగన్ సూత్రధారిగ ముక్తిగన్
వికృతమ్ముగ దుష్టతన్ నష్ట సంవృతమేయగున్
ప్రకృతిగానుబుద్ధియున్ ప్రజ్ఞ ప్రభావ అంబగన్॥ ✨

ఆమెలో అమృతమయిన శక్తి ఉంది. ఆ శక్తి అనగా జీవనాధారమైన ప్రాణ శక్తి.

ఆమెను ఆశ్రయించిన భక్తులు భక్తి యుక్తంగా పుష్టి పొందుతారు.
–
భక్తుడి లోపలి సుకృతాన్ని రక్తిగా ప్రవహింపజేసి, జీవితానికి సూత్రధారిగా ఉండి, చివరకు ముక్తి వైపు నడిపిస్తుంది.
–
వికృతమైన దుష్టతను నశింపజేసి, చెడును నిర్మూలిస్తుంది.
–
ప్రకృతి, అనుభూతి, బుద్ధి అన్నిటినీ కలిపి, ప్రజ్ఞ ప్రభావంతో సృష్టిని కాపాడే తల్లి.
******

41. ఏకాత పత్ర సామ్రాజ్య దాయకాయై నమః 🙏🏼

🌸 నామార్థం:
సర్వమునకూ ఒకే ధర్మపత్రం, ఒకే న్యాయవిధానముతో సమానత్వమయిన సామ్రాజ్యాన్ని ప్రసాదించు మహాదేవి.
******
ఏకపత్రన్యాయమున్ సమమై సజ్జన పాలనన్
భుక్తి ముక్తి యైక్యమున్ భూలోకమందు గానుగన్
నిక్షేప మాయ మోసమున్ నిగ్రహించు దివ్యగన్
శుక్లసత్య రాజ్యమున్ దయదేవి వెలసెదన్

🌸 భావం:
అమ్మ అనుగ్రహముతో సమానత్వముతో నిండిన రాజ్యం ఏర్పడును. అందులో భుక్తి (లోకసుఖం), ముక్తి (ఆధ్యాత్మిక విముక్తి) రెండూ లభిస్తాయి. మాయా మోసములు తొలగిపోతాయి. శుక్లసత్యరాజ్యం (నిజాయితీ, కరుణ, సమానత్వముతో నిండిన రాజ్యం)లో దయామయి దేవి వెలసి పాలించును.

ఏకాతపత్రగ స్వదేశమె రక్ష గానున్
స్వీకార తన్మయమువిశ్వ మనస్సు గానున్
ఏకాంత భావమగు నిత్య యశస్సు గానున్
ఆకర్షణాభవ దివ్య ఉషస్సు గానున్

ఆ తల్లి కరుణా కవచమై రక్షిణిగా నిలుస్తుంది.
సమస్త ప్రజల మనోభావాలను ఆవహిస్తుంది.
శాశ్వత కీర్తి, నిత్య మహిమను ప్రసాదిస్తుంది.
మోక్షమార్గానికై ఉదయించే జ్ఞానసూర్యుడు.
*****

42. ఓం సనకాది సమారాధ్య పాదుకాయై నమః

(శ్రీ లక్ష్మీ సహస్రనామములలో 42వ నామము)
నామార్థం
సనకాది మహర్షులు ఆరాధించే పవిత్ర పాదుకలను ధరించిన అమ్మవారికి నమస్కారం.
ఆమె పాదుకలు జ్ఞానమార్గాన్నే సూచిస్తాయి; అవి భక్తులకు ఆత్మసాధనలో మార్గదర్శకం అవుతాయి.

పద్యరూపం (అనుష్టుప్)
సనకాదిర్షి సంసేవ్య పాదపద్మరచన్యుతే ।
నిత్యపావన పాదుక్యై నమస్తే లోకపావనీ ॥
---
తెలుగు పద్య రూపం
సనకాది ఋషులరాధిత పాదుకమ్ము పవిత్రమే
మనకమ్ము జ్ఞానమార్గపు మార్గములే సూచించున్
తనకోసము సర్వలోక మతిశయంబు కలిగించున్
జననమ్ము మరణమొడదరగ పాదుకమ్ము నమస్కృతే ॥
******
సనకాధిర్షి దేవతా పాదపద్మ రచన్యుతే
జ్ఞానమార్గపు లక్ష్యమున్ ఆత్మ సాధన తత్త్వమున్
జనని లోకపావనీ పావన పాదు కైస్థితీ
మననమ్మగు శక్తిగన్ నమస్ కృతులు నిత్యమై
పద్యార్థ వివరణ
– సనకాదిమునులు, దేవతలు పూజించే ఆమె పవిత్ర పాదపద్మములు.

– ఆ పాదములు జ్ఞానమార్గపు లక్ష్యాన్ని చూపుతూ, ఆత్మసాధన తత్త్వమును బోధిస్తాయి.

– ఓ జనని! నీ పాదపద్మాలు లోకపావనమై, శాశ్వత పవిత్రతను ప్రసాదిస్తాయి.

– వాటిని మనసారా ఆరాధిస్తే, శక్తి లభిస్తుంది; నిత్యమూ నమస్కారములు చేయదగినవి అవుతాయి.
******

43. ఓం దేవర్షిభిస్సూయమాన వైభవాయై నమః

(శ్రీ లక్ష్మీ సహస్రనామములలో 43వ నామము)
నామార్థం
దేవతలు, ఋషులు సైతం ఈశ్వరీయ మహిమాన్విత వైభవాన్ని స్తుతించే మహాదేవి.
ఆమె మహిమకు సాక్షాత్ దేవతలకూ, ఋషులకూ ఈర్ష్య కలుగుతుంది; ఎందుకంటే ఆమె శక్తి, వైభవం సరిసాటి లేనిది.
సంస్కృత పద్యరూపం
देवर्षिभिः स्तूयमानं वैभवं या प्रदर्शयेत् ।
तस्यै श्रीमहिषी लक्ष्म्यै नमः स्तुत्यै सदा मम ॥
---
తెలుగు పద్య రూపం
దేవర్షులారాధ్య వైభవముతో వెలసెడి తల్లి
భూవిభవాలందున్ బాసురమై బంగారమై
ఆవిష్కృత శక్తియై ఆరాధిత మంగళమై
నిత్యమున్ నమస్కరించు లక్ష్మి దేవి వైభవే ॥
******
దేవర్షి భిస్సూయ మానవైభవ స్తూయమనస్సుగన్
భువిభాగ్యము సామదాన భేదమగు శక్తిగన్
ఆవిష్కృత స్వభావమే ఆరాధితయె మంగళమ్
నవరాత్రుల భక్తిగన్ లలితా దేవి వైభవమ్

పద్యార్థ వివరణ
– దేవతలు, ఋషులచే స్తుతింపబడే ఆ వైభవమే.

– ఈ లోకానికి భవభాగ్యమును ప్రసాదించే, సర్వశక్తుల సమ్మేళనం. సమ, దాన, భేద, దండ – ఈ విధానముల ద్వారా లోక క్షేమమునకు కారణమగు శక్తి.

– తానుగా అవిష్కృతమై, ఆరాధితమై, మంగళముగా నిలిచే తల్లి.

– నవరాత్రులలో భక్తి పూర్వకముగా ఆరాధింపబడే లలితా దేవి వైభవమే.

******

44. ఓం కలసోద్భవ దుర్వాస పూజితాయై నమః

(శ్రీ లక్ష్మీ సహస్రనామములలో 44వ నామము)

నామార్థం

సముద్రమథనంలో కలశమునుండి అవతరించి, మహర్షి దుర్వాస ఆరాధించిన దేవికి నమస్కారం.

దుర్వాసముని కటాక్షంతో ఆమె మహిమ, కరుణ, మహాలక్ష్మి రూపంగా భువనాంతరాలలో ప్రతిష్ఠితమైంది.

సంస్కృత పద్య రూపం

समुद्रकुम्भसम्भूता दुर्वासार्चितमूर्तये ।

लक्ष्म्यै करुणरूपायै नमः श्रीफलदायिनि ॥

తెలుగు పద్య రూపం

కలశమునుండు వెలసిన కనకలక్ష్మి తల్లి నీవే

దుర్వాస మునులచే దినమునరాధితమై వెలిసే

సలవై మహా సంపదలిచ్చి సకలజనుల పాలిటివే

లలితా పరమేశ్వరి నీవు లలితమయ వైభవమే ॥

******

కలసోద్భవ కాంచనా కనకలక్ష్మి రూపిణీ

కళదుర్వాస పూజితా కరుణకటాక్ష దాయినీ

లలితా పరమేశ్వరీ సకలప్రాణ పావనీ

నిలయింపగ సంపదల్నివ్వు నిత్యైశ్వర్యేశ్వరీ

పద్యార్థం

 → సముద్ర మథనంలో పుట్టిన స్వర్ణమయ లక్ష్మి తల్లిగా.

→ దుర్వాస మహర్షి ఆరాధించినదిగా, తన కటాక్షముతో అనుగ్రహించువారిగా.

 → లలితా పరమేశ్వరీగా, సర్వజీవులను రక్షించువారిగా.

 నిత్యం ఆరాధనీయమైన సంపద ప్రసాదించు దేవిగా నిలిచి ఉన్నది.

*****

45. ఓం మత్తేభవక్త్ర షడ్వక్త్ర వత్సలాయై నమః 🙏🏼

భావం:

లలితా దేవి తన స్వరూపంలో గణనాయకుని (గణపతి) గర్వరహిత బుద్ధిని ప్రసాదించమని రక్షిస్తే,

కుమారస్వామిని (షణ్ముఖుడు) ధైర్యవంతుడుగా నిలబెట్టినది.

వీరిని వత్సలతతో పోషించే తల్లే లలితాంబిక.

పద్యరూపం (అనుష్టుప్):

మత్తేభ వక్త్ర గణనాథున్ మాతృమూర్తి ముదంబగన్

షడ్వక్త్ర వత్సల సుబ్రహ్మణ్య పోషిణి పార్వతీ

సత్తత్త్వరూపిణి సదానంద జనని లలితాంబికా

భక్తప్రసాద కరుణా సింధు పరమేశ్వరీ శుభా

*****

గణనాయక గమ్యమౌ మాతృమూర్తి మదంబుగన్

సుబ్రహ్మణ్యగ పుత్రుడై పోషణిగనె పార్వతీ

భక్తప్రసాద సింధువై పరమేశ్వరి లీలలే

సత్యరూపిణి సర్వమున్ జనని లలితాంబికా

అర్థ వివరణ:

 గణనాయకుడైన వినాయకుడు తనకు గమ్యమగు మాతృమూర్తి లలిత.

 సుబ్రహ్మణ్యుని ధైర్యవంతుడిగా, ధర్మపరుడిగా తీర్చిదిద్దినది తల్లి పార్వతీ.

– భక్తులకు అనుగ్రహస్వరూపిణి, లీలాసౌందర్యముగల పరమేశ్వరి.

 – సత్యరూపిణి, సర్వమునకు జనని అయిన లలితాంబిక.

46. ఓం చక్ర రాజ మహాయంత్ర మధ్యవర్తిన్యై నమః 🙏🏼

భావం:

లలితా పరమేశ్వరి విశ్వమంతటినీ వ్యాప్తించియుండగా, తన దివ్యమూర్తి మహాయంత్రరాజు అయిన శ్రీచక్రంలో కేంద్రమైన బిందువునందు నివసిస్తుందనేది ఈ నామము.

శ్రీచక్రంలో బిందువు పరబ్రహ్మస్వరూపమని, అక్కడే తల్లి సన్నిధి వుంటుందని ఈ నామం సూచిస్తోంది.

పద్యరూపం (అనుష్టుప్):

చక్రరాజ మహాయంత్ర మధ్యబిందు నివాసినీ

శక్తిరూపిణి శాశ్వతా సర్వలోక విహారిణీ

భక్తహృద్ బిందు సన్నిధి పరమానంద మూర్తికా

లలితాంబిక పావన చరితాంబుధి శాశ్వతా

****-*

చక్రరాజ మహామతీ మధ్యబిందు నివాసినీ

సార్వాoతర్యామినీసుధీ సర్వ లోకవిహారినీ

పరబ్రహ్మస్వరూపిణీ పరమాత్మ సహోదరీ

చరితాంబుధి శాశ్వతా చిన్మయమ్ము విలాసినీ

అర్థ వివరణ:

– శ్రీచక్రరాజ మహాయంత్రంలో, మధ్య బిందువులో నివసించు పరమాత్మస్వరూపిణి.

 – సమస్తాంతర్యామినీగా, సర్వలోకాలను విహరించే జ్ఞానరూపిణి.

 – పరబ్రహ్మస్వరూపముగాను, పరమాత్మకు సహోదరీగా సాకారమైన చైతన్యమూర్తి.

– అనంతమైన దివ్యచరిత్ర సముద్రమైన శాశ్వత చిన్మయ రూపిణి.

******

47. ఓం చిదగ్ని కుండ సంభూత సుదేహాయై నమః 🙏🏼

భావం:

లలితా పరమేశ్వరి సాధారణ జననముల ద్వారా రాలేదు.

ఆమె చిదగ్ని కుండములోనుండి వెలువడింది.

అది జ్ఞానాగ్ని, యజ్ఞకుండములో నుండి వెలువడిన పరమాత్మ స్వరూపము.

అందువలన ఆమెకు దివ్యమైన దేహం, పవిత్రమైన రూపం.

పద్యరూపం (అనుష్టుప్):

చిదగ్ని కుండ సంభూత సుదేహా పరమేశ్వరీ

జగన్నివాస మంగళా జ్ఞానదీప విలాసినీ

భక్తానుకూల హృదయా బిందునాథ సమన్వితా

లలితాంబిక జ్యోతిరూప స్వరూపాణి నివాసినీ

*****

చితగ్నికుండ సంభవీ పవిత్రమైన రూపిణీ

జ్ఞానాగ్నిరూప యజ్ఞవేదికగా పరమేశ్వరీ

దివ్యమైదేహ తృప్తిగా బిందునాద సమన్వతా

లలితాంబిక జ్యోతిగా స్వరూపిణీ నివాసినీ

అర్థం:

– చిత్తజ్ఞానాగ్ని కుండములోనుండి అవతరించిన పవిత్రరూపిణి.

 – జ్ఞానాగ్నిని యజ్ఞవేదికగా ధరించి నిలిచే పరమేశ్వరి.

 – దివ్యమైన దేహరూపంతో తృప్తిని ప్రసాదించి, బిందు-నాద తత్వములతో సమన్వయముగా ఉన్నది.

– లలితాంబిక జ్యోతిరూపిణిగా, స్వరూపనివాసినిగా ఉన్నది.

******

🌸 లలితా సహస్రనామం – 50వ నామం

వందారుజన సందోహ వందితాయై నమః

👉 అర్థం:

సకల భక్త సమూహములచేత వందింపబడిన లలితాంబికకు నమస్కారం.

✨ తాత్పర్యం:

భక్తసమూహములు ఎక్కడ ఉన్నా ఆమెను స్మరిస్తాయి.

వందనకే అర్హమైన శాశ్వతమైన శక్తి ఆమె.

ఇది భక్తి, శరణాగతి, సమూహారాధనకు సూ

వందనార్హ సమూహములన్

వందితురాలై వెలసె లలితాంబిక ।

అందమున్ కరుణా సుధను

అర్పితురాలై శుభము ప్రసాదింతు ॥

వందన మమ్మ మాస్థితియు వందితురాలము సేవ నిత్యమున్

చందన చర్చితాఫలము చారులతా కళ నీదుశక్తియున్

అందము లన్నిజూపగల యానతి సూచిక వందనమ్ముగన్

పందెముభక్తిభావమగు పాలన లీల   లు గాను యంబికా

👉 భక్తులు ఎల్లప్పుడూ వందనతోనే ఆ దేవిని చేరుకుంటారు, ఆమె నిత్య సేవకు తలమానికమవుతారు.

👉 చందన సుగంధములా మనసును శాంతింపజేసే శక్తి, చారులత వలె సౌందర్యవంతమైన రూపము ఆమెది.

👉 సమస్త అందములనూ దర్శింపజేసే అనన్యమైన శక్తి, వందనానికి అర్హమైన పరమాత్మ స్వరూపిణి.

👉 భక్తులందరి పాలనకై, రక్షణకై, లీలారూపంలో వెలసే అంబికా.

*****

శ్రీ లలితా అష్టోత్తర పద్యభాష్యం

 

శ్రావణ పౌర్ణమి, శ్రీ వరలక్ష్మి వ్రతం, జంధ్యాల పౌర్ణమి, హయగ్రీవ జయంతి సందర్భంగా ప్రాoజలి ప్రభా ప్రతి ఒక్కరికి శుభాకాంక్షలు.

01. ఓం రజితా చల శృంగాగ్ర మధ్య స్థాయై నమో నమః

ఈ నామాన్ని విశ్లేషిస్తూ, దీని ఆధారంగా ఒక పద్యం రూపొందిస్తాను. ముందుగా నామార్ధాన్ని చూద్దాం:

🔹 నామార్థం విశ్లేషణ:

ఓం – పరబ్రహ్మ స్వరూపం

రజితా – ప్రకాశవంతమైన, నాణ్యమైన (రజతము = వెండి; కానీ ఇక్కడ దీప్తిమంతమైన అని అర్థం బలవంతం)

చల శృంగాగ్ర మధ్య స్థా – చలిత శృంగముల (అంటే కదిలే పర్వత శిఖరాల) మధ్య భాగమందు స్థితురాలై ఉన్నవారు

(ఇది కొండల మధ్యలో వెలుగు వెలిగించే శక్తిగా భావించవచ్చు)

నమో నమః – వందనం వందనం

🔹 పద్య రూపంలో:

రజిత జగత్కాంతిరెరుగు శృంగ మధ్యం

చలిత గిరీంద్ర మణిమాలికా రమ్యం

విజిత శక్తి జ్వాలామయ స్వరూపం

విజ్ఞాన హృదయ రహస్య నిలయం

🔹 పద్యార్థం:

రజిత జగత్కాంతి → వెలుగు పరచే తేజస్సుతో జగత్తును ప్రకాశింపజేసే తల్లి

శృంగ మధ్యం చలిత గిరీంద్ర → చలించే శృంగాల మధ్యన (లేదా జీవితంలో ఉత్థాన పతనాల మధ్యన)

మణిమాలికా రమ్యం → రత్నాల మాలగా అలంకారంగా వెలుగెరిగే రూపం

విజిత శక్తి జ్వాలామయ స్వరూపం → సమస్త శక్తులనూ జయించిన జ్వాలామయ తత్వం

విజ్ఞాన హృదయ రహస్య నిలయం → జ్ఞానహృదయంలో దాగిన ఆంతరిక శక్తి నిలయం

******

మాతృశ్రీ

రజతాచల సత్వరకాంతుల గన్

సృజనాచల విశ్వసమున్ విధిగన్

అజరా చల యేకమనా నిధిగన్

స్వజనామది రక్షసమభావ నిధిన్

పద్య విశ్లేషణ:

రజతాచల – వెండివలె మెరిసే పర్వతం (ఇక్కడ తల్లి దివ్యరూపాన్ని సూచిస్తుంది)

సత్వరకాంతుల గన్ – సత్వ గుణప్రకాశంతో కూడిన కాంతుల సమాహారం గలవారు

→ తల్లి శాంత స్వరూపిగా వెలుగుతుండగా, ఆ కాంతి పర్వత మజ్జిగతిగా అనిపిస్తుంది.

సృజనాచల – సృష్టిని నిలిపే ఆధారంగా నిలిచిన శక్తి

విశ్వ సమున్ విధిగన్ – విశ్వంలో నిబంధనలకు స్థానం కల్పించిన నియామక శక్తి

→ తల్లి సృష్టి కర్తగా, విధిని స్థిరపరచిన పాలకురాలిగా ఉంది.

అజరా చల – కదిలే అజరత్వం; అంటే ఆత్మాశక్తిగా శాశ్వత చైతన్యం

ఏకమన – ఏకాగ్రతగా నిత్య ధ్యానంలో లీనమై

నిధిగన్ – నిధి, సంపదగా మారిన

→ తల్లి చలించేటప్పటికీ శాశ్వతతను కలిగి ఉన్న శక్తిగా విరాజిల్లుతుంది.

స్వజన-ఆమది – తన సన్నిహితులకు (స్వజనులకు),

రక్ష – రక్షణను

సమభావ – సమత్వభావనతో

నిధిన్ – నిల్వగా ఉండే తల్లి

→ మాతృశ్రీ సమతా భావంతో రక్షణనందించే శాశ్వత ఆశ్రయంగా ఉంది.

002. ఓం హిమాచల మహావంశ పావనాయై నమః 🙏🏼

(హిమవంతుడి మహా వంశమును పవిత్రం చేసిన దేవీకి నమస్సులు)

🌸 పద్యము 

హిమవత్పుత్రికల శిరోమణి శంకర మార్గమున తేజమై

సుమతిచే ప్రభావ మగు సుందర వంశము నాశ్రయించినై

జగతియందు శుభస్వరూప మౌ జాతర పావన రూపిణై

నితరము నిఖిలార్చితై నిత్యము నీవే మహేశ్వరీ!

భావము:

హిమవంతుడి కుమార్తె అయిన తల్లి, తానేగాక తన వంశాన్నీ పవిత్రం చేసిన మహాదేవి. ఆమె శివుని సతీగా జన్మించి, తపస్సు చేసి శక్తిగా మహేశ్వరిని కలసినది. ఆమె వల్లే ఆ వంశము విశ్వమునకూ ఆదర్శమయినది. అలాంటి పవిత్రమైన వంశాన్ని సాక్షాత్తూ తన ఆవిర్భావంతో మహిమను అందించిన తల్లి పరాశక్తి.

******

పద్యము.

హిమాచల మహావంశ పావనమ్మున్ తేజమై  

సుమాలయ సహాయమ్ము దీవెనమ్మున్ దివ్యమై  

ప్రమాణము విధానమ్ము ధర్మమూర్తి మూలమై  

సమాన సకాలమ్ము సాధనమ్మున్ ఈశ్వరీ

పద్య విశ్లేషణ:

→ హిమాచల వంశమునకు పావనత్వాన్నిచ్చిన ఆమె తేజోమయురాలై ఉన్నది.సమాలయ పర్వతరాజుకి సహాయం చేసిన దివ్యశక్తిగా ఉన్నది. సకల ప్రమాణ, విధానాలకు మూలస్వరూపురాలై ధర్మమూర్తిగా ప్రకాశిస్తుంది.→ సమసమయంలో (సకాలంలో) సాధనగల ఈశ్వరీగా ఆవిడ జీవులపై అనుగ్రహం కురిపిస్తుంది.

*******

శ్రీ లక్ష్మీ సహస్రనామంలోని

003. ఓం శంకరార్ధంగ సౌందర్య శరీరాయై నమః 🙏🏼

నామార్థం:

శంకరార్ధంగ = శంకరుని (శివుని) అర్ధంగా – అర్ధనారీశ్వర స్వరూపంగా

సౌందర్య శరీరాయై = సౌందర్యానికి ప్రతీకమైన శరీరాన్ని కలిగినవారిగా

సారాంశం:

ఈ నామము అమ్మను అర్ధనారీశ్వర సౌందర్య రూపంగా వర్ణిస్తుంది. అమ్మ శంకరుని అర్ధంగా, సౌందర్యానికి సాక్షాత్కార రూపంగా ఉంటారు. శివుడికి శక్తి రూపంగా, సమపంగా నిలిచిన సౌందర్యస్వరూపిణి. ఇది పరమ తాత్విక భావన – శివశక్తుల ఏకత్వ భావనను సూచిస్తుంది.

---

పద్య రూపంలో వ్యాఖ్యానం:

శివపంక్తి సమన్వయంగా శక్తి తానె మౌనివే

శుభ రూప దివ్యలీల మంత్ర గాత్ర మోహినీ

నవ యౌవన గౌరవము నాధ పూర్ణ శోభితా

శివ కంఠ నివాసయుగ సౌందరీ లక్ష్మ్యై నమః

---

తాత్పర్యం:

శక్తి తానే శివునితో సమానంగా, అర్ధంగా నిలిచినది.

మౌనిని మోహించే దివ్యశరీర సౌందర్యముతో మెరిసే దేవి.

నవయౌవనము, లావణ్యముతో నిండిన శరీరరూపిణి.

శివుని గుండెవసితి, అర్ధంగా వెలసే లక్ష్మి స్వరూపిణి.

---

పద్యం:

శంకరార్ధంగ సౌందర్య శరీర శక్తితా మోహినీ

సంగమార్ధoగ సందర్బ భవమ్ము యుక్తితా శోభనీ

తంతుతాత్పర్య సద్బోధ గలక్ష్య రక్తితా దాహనీ

తన్మాయానంద తత్వార్ధ గసర్వ ముక్తిగా మోక్షనీ

పాద విభజన & భావన:

శివుని అర్ధంగా వెలసే, సౌందర్యశరీరిణి.

శక్తి స్వరూపిగా, మోహనమూర్తిగా ఉండే అమ్మ.

శివ-శక్తుల సంగమరూపమైన అర్ధనారీశ్వర తత్త్వాన్ని సూచిస్తుంది.

ఈ భవములో యుక్తతతో వెలసే శోభాయమానదేవి.

తంత్రవిధానాలకు తాత్పర్యంగా, సద్బోధమిచ్చే స్వరూపిణి.

ఆధ్యాత్మికతపై రుచి కలిగించు, అంతర్గత దాహాన్ని రగిలించే ఋజువైన శక్తి

తన్మాత్ర, తత్త్వజ్ఞాన రహస్యంగా ఉండే, ఆనంద తత్త్వానికి ఆధారమైన అమ్మ.

సమస్త ముక్తిని ప్రసాదించగల, మోక్షదాయిని.

సమగ్ర భావం:

శివుని అర్ధంగా వెలసిన అమ్మ, సౌందర్యానికి రూపమైనదే కాక, తంత్రజ్ఞానానికి మూలమై, జీవులకు తత్త్వబోధన చేసి, మోక్షప్రదాయినిగా నిలుస్తుంది. ఈ నామం, అమ్మలోని శివశక్తి ఏకత్వాన్ని, మాయాతీతానందాన్ని, సద్బోధశక్తిని మరియు పరమోన్నతమైన మోక్షదాతృత్వాన్ని ఘనంగా ప్రకటిస్తుంది.

*******

004. ఓం లసన్మరకత స్వచ్ఛ విగ్రహాయై నమః 🙏🏼

నామార్థం:

లసత్ = మెరవే, ప్రకాశించే,మరకత = పచ్చరత్నం (ఎమెరాల్డ్‌) స్వచ్ఛ = నిర్మలమైన, పారదర్శకమైన

విగ్రహా = శరీర స్వరూపం

👉🏼 అర్ధం:

"పచ్చ రత్నంలా మెరసే, నిర్మల స్వచ్ఛ రూపముగలవారు"

తాత్త్వికం:

ఈ నామం అమ్మ యొక్క శరీర సౌందర్యాన్ని, దివ్యకాంతిని మరియు పరిశుద్ధతను వర్ణిస్తుంది. ఆమె విగ్రహం మరకత మణిలా మెరిసే ఆకృతి. పచ్చ రంగు ఆరోగ్యానికి, శాంతికి, అభయానికి సంకేతం.

పద్యరూప వ్యాఖ్యానం:

లసన్మరకత కాంతి ప్రభామయ శుభప్రతీకమై

నిజానంద రసస్ఫూర్తి నిర్మల సత్య రూపిణీ

విశాల హృదయ స్వచ్ఛ వికాస గర్భ మోహినీ

ప్రశాంత మతి పూర్ణ స్వరూప మంగళాయై నమః

పద్యార్థ వివరణ:

– పచ్చ మణిలా మెరుస్తూ, శుభదాయక స్వరూపంగా వెలసే అమ్మ.– సత్యస్వరూపిణిగా, నిజానందాన్ని ప్రసరించే శుద్ధతాత్మిక తేజస్సుతో కూడినది.– విశాలమైన హృదయాన్ని ప్రతిబింబించే, ఆత్మ వికాసాన్ని ప్రేరేపించే మోహనమూర్తి.– ప్రశాంతతను ప్రసాదించే, పూర్ణ స్వరూప మంగళదాయిని దేవి.

******

లసన్మరకత స్వచ్ఛ విగ్ర చారితా వేదనీ

నివసన్మమతా బింబ రూప మంజులా సునీ

సరసన్మధుర స్ఫూర్తి శోభ మానసా తనీ

పరమానంద రూపాంశ పావనీ మయూరిణీ

ఇదొక అద్భుత పద్యం!

పద్యం:

లసన్మరకత స్వచ్ఛ విగ్రహా మంజులా వేదనీ

జసస్మరణత విద్య నిగ్రహా సృంజనా మోది నీ

ప్రసత్వకరుణ ముత్య సుగ్రహా సంపదా యోగినీ

తస శ్వితరుణ తృప్తి స్వ గృహా సoబ్రమా లాసినీ

పాదార్థ వివరణ:

మెరిసే మరకతమణి వంటి స్వచ్ఛమైన శరీరముతో

మృదుత్వముతో మంజుల స్వరూపముగల, వేదములను బోధించే దేవి. జయశీలతను స్మరణచేసే శక్తి, విద్యను నిలిపే సామర్థ్యవతీ. సృజనాత్మకతకు మూలమైన ఆనందదాయినీ అమ్మ. ప్రసవించు (సృష్టించు) శక్తిగా, దయామయురాలిగా ముత్యంలా వెలసే సమస్త సంపదలని సమర్ధంగా అందించగల యోగినీ.శ్వేతం -అరుణం రంగుల మేళవింపుతో శోభించు తృప్తి రూపిణి స్వగృహమనే హృదయంలో ఆనంద నృత్యం చేసే పరమేశ్వరీ.

******

ప్రకృతి గుణ లక్షణా గణకర్మయే నిత్యమున్

  జీవ సహనమే విదీ  క్షణక్షణము కాంతులై

*****

005. ఓం మహాతిశయ సౌందర్య లావణ్యాయై నమః 

(శ్రీ లలితాయ ష్టోత్తరనామములలో 5వ నామము)

నామార్థం

అత్యంతమైన సౌందర్యం మరియు లావణ్యంతో అలరించే తల్లి.

ఆమె రూపం కేవలం బాహ్య సౌందర్యం మాత్రమే కాదు —

అది కరుణ, శాంతి, మాధుర్యం, శక్తి కలయిక.

ఆమెను దర్శించడం అనుభవం, ఆ అనుభవమే ఆనందం.

పద్యరూపం (అనుష్టుప్)

మహాతిశయ లావణ్య సౌందర్య సుగుణాలధీ

కరుణారస మాధుర్య కలశాభరణాంబికే

భవతాప వినాశాయ భక్తానామభయప్రదే

ప్రణమామి మహాలక్ష్మి శాంతిదా మంగళప్రదే

*****

మహా తిశయ సౌందర్య లావణ్య ఫలమంజరీ

మహాత్రిపుర లావణ్య తత్వార్ధ గుణసుందరీ

మహాచరిత సౌభాగ్య దాక్షిణ్య వనలాహిరీ

మహామహిళ సామర్ధ్య మాం గళ్య జయ కాలరీ

అపారమైన సౌందర్యం, లావణ్యమనే గుణాల ఫలసమూహం

మహాత్రిపురసుందరీ — లావణ్య తత్వార్ధమనే మహాగుణరాశిని కలిగిన సుందరి

మహోన్నతమైన చరిత్ర కలిగిన, సౌభాగ్యం ప్రసాదించే, దాక్షిణ్యసముద్రంలా ఉన్న తల్లి

మహామహిళ — శక్తి స్వరూపిణి,

సామర్థ్యముతో, మాంగల్యముతో, విజయమును ప్రసాదించే కాలరూపిణి

సారాంశ భావం

 “ఓ మహాత్రిపురసుందరి!

నీవు అపార సౌందర్యం, లావణ్యం అనే గుణమంజరి;

లావణ్య తత్వార్ధసంపద కలిగిన సుందరి;

సౌభాగ్యం, దాక్షిణ్యం సముద్రమైనవు;

మహామహిళా! నీవు సామర్థ్యం, మాంగల్యం, విజయప్రదత్వం అన్నీ ప్రసాదించు శక్తి స్వరూపిణివి.”

*****

"006. ఓం శశాంకసేకర ప్రాణవల్లభాయై నమః"

(శ్రీలలితాసహస్రనామంలో 6వ నామం)

పదార్థం:

శశాంక – చంద్రుడు.

సేకర – ధరించినవాడు, అలంకరించినవాడు.

ప్రాణ వల్లభా – ప్రాణసమానమైన ప్రియుడు. ఇక్కడ శివుడు.

అర్థం:చంద్రకాంతిని శిరోభూషణంగా ధరించిన శివుడు ప్రాణప్రియుడైన దేవి లలిత.

వ్యాఖ్యాన పద్యం:

శశాంకకిరీట భూషణ శిరస్సు శివుని వ్రజ

ప్రశాంతహృదయ వల్లభ రమణి పరమేశ్వరి

నిశాంత చరిత మాధుర్యమురాలి సమాన సుధా

విశాల దయాసుధా సుధానిధి లలితాంబికే

******

శశాంకశేఖర ప్రాణ వల్లభా సదా విశ్వేశ్వరా

ప్రశాంత ధారణ ప్రీతి వల్లభా విభూతిశ్వేశ్వరా

విశ్రాంతి హార ప్రాప్తి వల్లభా కపాలధారేశ్వరా

ఈశాంతి ధారిగ శ్రోత్ర త్రిసూల మాహేశ్వరా

చంద్రకిరీటం ధరించిన శివుడే తన ప్రాణసమానమైన ప్రియుడు.

ఆ పరమేశ్వరుడి సదా సన్నిధిలో ఉండే లలితా మహాతల్లి —

ప్రపంచాధిపతిగా విశ్వాన్ని కాపాడుతుంది.

ఆమె మనసు ప్రశాంతతకు నిలయమై,

భక్తుల హృదయంలో శాంతి, సంతోషం నింపుతుంది.

మోక్షం అనే విశ్రాంతి హారాన్ని ప్రసాదించే తల్లి,

జ్ఞాన కపాలాన్ని ధరించిన త్రిశూలేశ్వరుని అనుగ్రహస్వరూపిణి.

*****

007. ఓం సదా పంచదశాత్మైక్య స్వరూపాయై నమః

(శ్రీలలితాసహస్రనామం — 7వ నామం)

పదార్థం:సదా — ఎల్లప్పుడూ, నిత్యం. పంచదశాత్మ — పంచదశాక్షరీ మంత్రరూపిణి (శ్రీవిద్యామంత్రంలోని 15 అక్షరాలు).

ఐక్య స్వరూపా — ఆ మంత్రం మరియు తన స్వరూపం ఏకమై ఉన్నది.

అర్థం:

ఎల్లప్పుడూ పంచదశాక్షరీ మంత్రరూపంతో ఏకరూపమైన దేవి. ఆమె పేరు, మంత్రం, రూపం, శక్తి అన్నీ విడదీయలేనివి.

భావానువాదం:

లలితా మహాతల్లి స్వరూపమే పంచదశాక్షరీ మంత్రం.

ఆ మంత్రాన్ని జపించడం అనగా అమ్మనే స్మరించడం.

మంత్రంలోని ప్రతి అక్షరం అమ్మ గుణరూపాన్ని వ్యక్తం చేస్తుంది.

భక్తుడు ఆ మంత్రాన్ని అనుసరించి ధ్యానం చేస్తే, తల్లి అనుగ్రహం ఎల్లప్పుడూ లభిస్తుంది.

భక్తి పద్యం:

సదా పంచదశా మంత్ర రూపిణి పరమేశ్వరి

అదా భక్తజనా రక్షణ పర్వమై తటస్థురి

విదా దివ్య జపా సారమై వికసిల్ల భవేశ్వరి

సదా పంచదశా మాతృకా స్వరూప ధనేశ్వరి

లలితా పరమేశ్వరి స్వరూపం పంచదశాక్షరీ మంత్రంతో ఎల్లప్పుడూ ఏకమై ఉంటుంది.

ఆ మంత్రంలోని పదిహేను అక్షరాలు — భక్తుని హృదయంలో దివ్య శక్తి రూపాలుగా వికసిస్తాయి.

మంత్ర జపం అనేది తల్లిని ప్రత్యక్షంగా స్మరించడం, ధ్యానించడం,

ఆమె గుణాలు, కరుణ, జ్ఞాన, శక్తి — అన్నింటినీ ఆవాహన చేసుకోవడమే.

భక్తుడు పంచదశాక్షరీ మంత్రంలో లీనమైతే, తల్లి కృప ఎల్లప్పుడూ అతనికి సన్నిధిగా ఉంటుంది.

సారాంశం:

“లలితా స్వరూపమే పంచదశాక్షరీ మంత్రం; మంత్రం జపం చేయడం అమ్మతో ఏకమవ్వడం.”

పంచదశాక్షరీ మంత్రం — శ్రీవిద్యామంత్రం అని కూడా పిలుస్తారు.

ఇది మూడు భాగాలుగా (కూటాలుగా) ఉంటుంది — వాగ్భవకూట, కామరాజకూట, శక్తికూట.

మొత్తం 15 అక్షరాలు.

1. వాగ్భవకూటం (మొదటి 5 అక్షరాలు)

కా ఏ ఇ ల హ్రీం

కా – కరుణామయి, జగత్తు సృష్టి కర్త.

ఏ – ఐశ్వర్యదాయిని, సర్వసంపదల నిధి.

ఇ – ఇచ్ఛాశక్తి స్వరూపిణి.

ల – లీలామయి, జగత్తును క్రీడగా సృష్టించువది.

హ్రీం – బీజాక్షరం; సృష్టి, స్థితి, లయకారిణి, మాయాశక్తి.

అర్థం: జ్ఞానం, కరుణ, ఐశ్వర్యం కలిగిన సృష్టికర్త తల్లి.

---

2. కామరాజకూటం (మధ్య 5 అక్షరాలు)

హ స క హ ల హ్రీం

హ – హంసస్వరూపిణి, పరమాత్మతత్త్వం.

స – సత్చిదానందరూపిణి.

క – కల్యాణగుణనిధి.

హ – హరప్రియ, శివానుయాయిని.

ల – లోకపాలకురాలు.

హ్రీం – మోహనశక్తి, ఆకర్షణశక్తి.

అర్థం: లోకాల రక్షకురాలు, శివప్రియ, మోహనశక్తి స్వరూపిణి.

3. శక్తికూటం (చివరి 5 అక్షరాలు)

స క ల హ్రీం

స – సర్వేశ్వరి, సర్వరక్షకురాలు.

క – కాంతిమయి, జ్యోతిర్మయి.

ల – లావణ్యరూపిణి.

హ్రీం – లయకారిణి, ముక్తిప్రదాత్రి.

అర్థం: జగత్ సంహారకరుణామయి, మోక్షప్రదాత.

మొత్తం భావార్థం:

ఈ 15 అక్షరాలు లలితా పరమేశ్వరికి చెందిన సృష్టి–స్థితి–లయ శక్తులన్నింటినీ సూచిస్తాయి.

పంచదశాక్షరీ మంత్రం జపం అంటే అమ్మను సంపూర్ణంగా ఆవాహన చేయడమే.

మంత్రంలోని ప్రతి అక్షరం అమ్మ గుణస్వరూపం, కరుణ, జ్ఞాన, శక్తుల ప్రతీక.

కారుణ్యకాంత లీలహ్రీం జగజ్జనని మాతృకా

హంసస్వరూప సత్కలహ్రీం జగద్ధారిణి మోక్షదా

సర్వేశకాంత లావహ్రీం పరమేశ్వరి శంభుప్రియే

సద్విద్యామాతృకా శ్రియే నిత్యం నమో నమః

ఇందులో:

మొదటి పాదం — వాగ్భవకూటం భావం

రెండవ పాదం — కామరాజకూటం భావం

మూడవ పాదం — శక్తికూటం భావం

చివరి పాదం — సమర్పణ, నమస్కార భావం

సదాపంచ దశాత్మైక్య సదాచక్ర భరా త్మగన్ 

సదా ధర్మ సుధాత్మైక్య సదానిర్వి లయాత్మగన్ 

సదా విశ్వ మయాత్మైక్య సదాలక్ష్య క్రియాత్మగన్

సదా సత్య దయాత్మైక్య సదా నిత్య నిరామయం 

భావార్థం:

ఎల్లప్పుడూ పంచదశి (శ్రీచక్రంలోని పంచదశాక్షరీ మంత్రరూపిణి) తత్త్వంతో ఐక్యమైన

ఎల్లప్పుడూ సద్గుణధర్మరసరూపిణి అమృత స్వరూపుని ఆత్మగా గలగి,

ఎల్లప్పుడూ సృష్టి, స్థితి, లయములతో ఏకత్వం పొందిన విశ్వమయ ఆత్మతో ఐక్యమై,

ఎల్లప్పుడూ పరమసత్య–కరుణామయ స్వరూపుని ఏకరూపుడై,

నిత్యమూ నిర్మలమైన, రోగరహిత, పావనమైన స్వభావముకలిగి నచో

అమ్మ నిరంతరమ్ హృదయంలో ఉంటుంది

*****

లలితా అష్టోత్తర శతనామావళిలో 009వ నామం –

"కస్తూరి తిలకోల్లాసినీతలాయై నమః"

పద విభజన

కస్తూరి తిలకం – కస్తూరితో చేయబడిన తిలకం (లలాటంపై ఉన్న ముద్ర)

ఉల్లాసినీ – ప్రకాశంగా, ఆనందముగా, అందముగా వెలుగుతున్నది

తలాయై – తలపై (లలాటంపై)

భావం... "కస్తూరి తిలకం తో అలంకరించబడి, లలాటం ప్రకాశమానముగా ఉన్న దేవి"కి నమస్కారం.

ఇది ఆమెలోని సౌందర్యం, మంగళత, శోభలను సూచిస్తుంది.

కస్తూరి వాసన, దాని రంగు, మరియు తిలకం యొక్క ఆకృతి—all కలిపి దేవిని శోభింపజేస్తాయి.

 అనుష్టుప్ చాందస్సు పద్యాలు

*కస్తూరి తిలకశ్రీమన్ లలాటం మంగళాయుతమ్

ఉల్లాసిత సుమాకాంతే భజే త్వాం లోకనాయకీమ్

భావం:

లలాటంపై కస్తూరి తిలకం తో మంగళకరంగా, ఉల్లాసంగా ప్రకాశించే సుందరీ!

లోకములను రక్షించే నిన్ను నేను భజిస్తున్నాను.

*కస్తూరితిలకశ్రీమాన్ సంపెంగ లతల్లోల్లసి

మందార మధనోచ్చహా గాంధాలపవనోళ్ళసి

సఖ్యతామదితీరుగన్ సంభవం గతి నిర్మలం

విశ్వమైనిధిగా ప్రభావంవిద్యాలయమేసుధీ

పదార్థం (భావం)

కస్తూరి తిలకశ్రీమాన్ – కస్తూరి తిలకం మహిమతో అలంకరించబడినది.

సంపెంగ లతల్లోల్లసి – సంపెంగ పువ్వుల లతల్లో ప్రకాశించే సుందర రూపం.

మందార మధనోచ్చహా – మందార పుష్ప సౌరభాన్ని మధనుడు పొందినట్లు, అమృత సుగంధాన్ని వెదజల్లే.

గాంధాలపవనోళ్ళసి – సువాసనల గాలిలో పరిమళములు వ్యాపింపజేసే.

సఖ్యతామదితీరుగన్ – భక్తులపట్ల అనురాగం, స్నేహభావం చూపించే.

సంభవం గతి నిర్మలం – పవిత్రమైన మార్గాన్ని ప్రసాదించే.

విశ్వమైనిధిగా ప్రభావం – సర్వలోకాలకు సంపదగా, శక్తిగా ఉన్న.

విద్యాలయమేసుధీ – జ్ఞానమందిరమై సత్ప్రజ్ఞను ప్రసాదించే.

*****

010. ఓం భస్మరేఖాంకితల సన్మస్తకాయై నమఃఈ నామం అర్థం: తలపై పవిత్రమైన భస్మ (విభూతి) రేఖలతో అలంకరించబడినవారికి నమస్కారం."

భస్మరేఖలతో అలంకరించబడిన తల అనేది భౌతికాభిమానాన్ని అధిగమించి శివభక్తి, ఆత్మజ్ఞానం వైపు మలుపు తిరిగిన మనస్సుకు ప్రతీక.

భస్మ రేఖల ముద్రలతో భానుముఖాంబర మెరిసి యుండి

శశ్వత శివ తత్త్వము శిరమున శోభించె సత్కిరీటమున్

విశ్వము గెలిచే విధి వినయమున్ వెలసె మహిమాన్వితిన్

అశ్వత్థ సదృశ స్థితి పరమతత్త్వైక్య మూర్తియై

ఈ పద్యంలో,

 శివనుబంధమును, పాపక్షయ సంకేతమును సూచిస్తాయి.

 భక్తి, జ్ఞానం, వినయమనే మహా కిరీటము.

 శాశ్వతమైన, నిత్యమై నిలిచే ఆత్మతత్త్వం.

భస్మరేఖాంకిత ముద్ర ముఖాంబర మెరయగన్

సవ్య భావాంకిత శు శ్రావ్య పదాంబుజా శివా

దివ్యసేవాంకిత సుశోభిత సత్కిరీటిగన్

భవ్య వేదాంతమృత మహిమాన్విత సుధీ

సారాంశ భావం:

భస్మరేఖలతో తల ముద్రలంకృతమై, సవ్యభావంతో శ్రావ్యపదాంబుజాల కలిగిన శివస్వరూపిణి. దివ్యసేవలతో శోభించే సత్కిరీటధారిణి, వేదాంతమృత మహిమతో నిండిన సుధీ.

******

012. శరచ్ఛాంపేయ పుష్పాభ నాసికాయై నమః

పద విభజన

 శరదృతువు (ఆశ్వయుజం–కార్తీకం మాసాల్లోనిది)శంపక పువ్వు వంటి కాంతిని కలిగిన

 నాసికకు (ముక్కు)

 నమస్కారం

శరచ్ఛంపక గంధవీచి శోభనాసికా లతా

పరిత్ప్రస్ఫుట స్వర్ణవల్లీ పావనాంశు మాధురీ

వరజ్యోతిరలంకృతాంబు వర్ణవాసినీ శివే

సురానందతరంగిణీ మమోపసీద నిత్యదా

శంపక సువాసన, శరదృతువు శోభ, నాసికా సౌందర్యం బంగారు వెలుగుతో ముద్దాడిన దివ్యరూపం. దివ్య కాంతితో సజ్జమైన అమ్మవారి రూపం.

 భక్తునికి నిత్యం సంతోషం నింపే తల్లి.

శరచ్చాంపేయశోభ నాసికాయై లతామధురీ

మదోన్నోచ్ఛాయవిద్యయా సర్వపాపంబు నాశయే

తపస్సోచ్ఛాయవిశ్వమై మమోపసీద నిత్యదా

మదిచ్ఛేదాయ దుర్భరే సువర్ణవాసినీ శివే

 "లతామధురీ" (సంస్కృత స్పర్శ, మాధుర్యాన్ని ఉంచుతూ)

 "నాశయే" (రెండవ పాదంలో అర్థపూర్ణత, ధ్వని సమపాళీ కోసం)

 "దుర్భరే" (ఆహ్వాన శైలిలో)

సర్వనామాలుగా "శివే" తో ముగింపు (లలితాసహస్రనామ పద్యప్రకారం)

******

013.. లసత్కాంచన తాటంక యుగలాయై నమః 

పద్యరూపం:

లసద్‌ కాంచన తాటంక ములుగల లలిత రూపిణీ

వసుద్ధా భరణాలంకృత వర్ణవల్లభ మాధురీ

విసద్‌ ధర్మపథ స్థాపన విరాజ మంగళ మూర్తినీ

వసుదా మాతృకే భవ మమోపసీద శుభప్రదే

భావార్థం:

బంగారు తాటంకాల (కర్ణాభరణాల) జంటతో కాంతివంతముగా అలంకరించబడిన రూపముగల తల్లీ!

భూలోకమంతయూ అలంకరించిన సౌందర్యమూర్తీ!

ధర్మమార్గాన్ని స్థాపించే మంగళకర రూపమా!

భవముల నుండి విముక్తి ప్రసాదించే తల్లీ, నా వద్దకు రమ్ము.

****

లసద్కాంచన కాంతుల తాటంక ముల రూపిణీ

మానస్కాంచన వర్ణితా వేదరూప సుందరీ

గుణత్కాంచన మంగళా ధర్మార్ధ మార్గధామిణీ

నమస్వాంతర ముక్తిదా విశ్వార్ధ సర్వ రక్షిణీ

భావార్థం:

కాంతివంతమైన బంగారు తాటంకాలతో అలంకరించబడిన తల్లీ!

మనసుకు బంగారు వర్ణనగా, వేదరూప సౌందర్యమూర్తీ!

మంగళకర గుణరూపిణీ, ధర్మం–అర్థం మార్గధామిణీ!

నా అంతరంలో ముక్తి ప్రసాదించి, విశ్వహిత రక్షకురాలవు.

******

014. మణి దర్పణ సంకాశ కపోలాయై నమః

పద్యరూపం:

మణి దర్పణ శోభిత సౌమ్య కపోలా సుందరీ

తణి మాధుర్య గంభీర శీలరాజిత మూర్తికా

ధన్య మంగళ సన్నిధి ధర్మసేవ పావనీ

జనని పాహి మాంబికే జయప్రదా జగద్ధరే

భావార్థం:

రత్నదర్పణంలా మృదువుగా, కాంతివంతంగా మెరుస్తున్న రెండు కపోలములతో అలంకృతమైన తల్లీ!

సుగంధమయమైన మాధుర్యంతో, గంభీరమైన శీలసంపదతో విరాజిల్లువా!

మంగళకరమైన నీ సన్నిధి ధర్మసేవకు పావనము.

ఓ మాతా! జయాన్ని ప్రసాదించే జగత్తు ధారిణి, నన్ను రక్షించు.

*****

లసద్కాంచన కాంతుల తాటంక ముల రూపిణీ

మానస్కాంచన వర్ణితా వేదరూప సుందరీ

గుణత్కాంచన మంగళా ధర్మార్ధ మార్గధామిణీ

నమస్వాంతర ముక్తిదా విశ్వార్ధ సర్వ రక్షిణీ

భావార్థం:

కాంతివంతమైన బంగారు తాటంకాలతో అలంకరించబడిన తల్లీ!

మనసుకు బంగారు వర్ణనగా, వేదరూప సౌందర్యమూర్తీ!

మంగళకర గుణరూపిణీ, ధర్మం–అర్థం మార్గధామిణీ!

నా అంతరంలో ముక్తి ప్రసాదించి, విశ్వహిత రక్షకురాలవు.

****

015. తాంబూల పూరిత  స్మేర వదనాయై నమః 

తాంబూల పూరిత స్మిత వదన సఖ్య మోహినీ

కాంభోజ వదనాంబుజ సాత్విక న్మేఘ దర్శనీ

శాంభవి ధార్మిక సేవ శరణాగత రక్షిణీ

శంభో శివా మహత్త్వ సద్గుణా భవ పార్వతీ

భావార్థం:

తాంబూల రసంతో ఎర్రబడిన చిరునవ్వుతో ఆకర్షించే మోహినీ!

పద్మవదన సౌందర్యముతో, సాత్వికత్వముతో, మేఘశ్యామల సౌభాగ్యముతో ఉన్న తల్లీ!

శాంభవి! ధార్మిక సేవలో ఆనందముగా ఉండి, శరణు వచ్చిన వారిని రక్షించువా!

ఓ శంభో శివా మహత్త్వసంపన్న గుణమూర్తీ! భవపార్వతీ!

*****

పద్యరూపం:

తాంబూల రాగ శోభిత స్మిత వదన సుందరీ

కాంబోజ వదనాంబుజ కాంతి మాధుర్య మూర్తికే

కాంచన్యల సద్గుణ ధర్మసేవ పావనీ

శాంభవి భవ మాతంగీ శరణాగత రక్షిణీ

భావార్థం:

తాంబూల రసంతో ఎర్రబడిన, చిరునవ్వుతో వికసించిన ముఖముగల తల్లీ!

పద్మం లాంటి కాంతివంతమైన ముఖముతో, మాధుర్యమూర్తీ!

సద్గుణాలతో, ధర్మసేవలో పావనత్వముతో విరాజిల్లువా!

ఓ శాంభవి! ఓ మాతంగి! శరణు వచ్చిన వారిని రక్షించు.

*****

016. స్వపక్వ దాడి మీ బీజ రథనాయై నమః 

"016. స్వపక్వ దాడి మీ బీజ రథనాయై నమః"

పద విభజన:

స్వయంగా పక్వమై (తనలోనే పరిపక్వమైన) దాడిమి = దానిమ్మ (pomegranate), దానిమ్మ గింజ (రక్తవర్ణ మణి పోలిక) రత్నమై ప్రకాశించే ఆమెకు

పద్యరూపం ఉదాహరణ:

స్వపక్వ భావ గాంభీర్య సుగుణ శోభిత రూపిణీ  

దాడిమీ బీజ సదృశ కాంతి కపోల విరాజితా  

రత్న సింహాసన నిబంధ గౌరవ మూర్తినీ  

లలితే నా శిరసా నమోస్తు నిరంతరం

******

సుపక్వ దాడి మీబీజ రథనామధ్య హాసిణీ

జపత్వ పోషణాకళా సదృశ కాంతి మూర్తిణీ

నుపక్వ తీరుణాకథా యూహగౌర విరాజితా

సపక్వరుద లాలనా సర్వసుఖమ్ము భారతీ

స్వయంగా పరిపక్వతను పొందిన దానిమ్మ గింజల వలె ఎర్రటి కాంతితో మెరిసే కపోలాల సౌందర్యమూర్తి, రత్నాల మధ్యలో మెరిసే ముఖకాంతి కలిగినవారు. ఆమె చిరునవ్వు భక్త హృదయాలలో జ్ఞానోదయాన్ని కలిగిస్తుంది. జపతపో ధర్మాన్ని పోషించే మహాశక్తిగా, భక్తుల ఆధ్యాత్మిక వికాసాన్ని కాపాడుతుంది. ఇంకా పరిపక్వం కాని మనస్సులను కూడా యౌవన సౌందర్యమయిన కల్పనల ద్వారా ఆకర్షించి, మేధాశక్తి గౌరవర్ణంతో అలంకరిస్తుంది. సర్వసుఖ ప్రసాదిని, ప్రేమతో భక్తులను లాలించే జ్ఞానస్వరూపిణి భారతీదేవి.

******

017. కంబు పూగ సమచ్చా య కాంధరాయైనమః 

కంబు పూగసమచ్చాయ కంధర వాణి విశ్వణీ

శంభుతత్వ కళ చ్ఛాయ సుందర విద్య సాంభవీ

బంభ పూగ కల చ్చాయ విందుగ సర్వ శార్వరీ

నంబు పూగ నమచ్చాయ నాట్యమయూరి నందిణీ

తాత్పర్యం (లలితాసహస్రనామ శైలిలో)

శంఖం వలె శుభ్రమైన, పూగల వలె సుగంధభరితమైన, సమానమైన కాంతితో కంఠసౌందర్యం కలిగినవారు. ఆ కంఠం నుండి వెలువడే మాధుర్యవాణి విశ్వాన్ని మోహింపజేస్తుంది. శివతత్వములో పుట్టి, కళాకాంతితో సుందర విద్యలలో ప్రసిద్ధురాలై, సుగంధమయ పానపు పూవుల వలె ఆనందముగా విరాజిల్లుతుంది. విశ్వాసమూర్తిగా, వందనీయ కాంతితో, నాట్యమయూరి రూపిణిగా నందాన్ని పంచే లలితాంబికే, భక్తులను తన స్వరరాగాల సుగంధంతో కాపాడుతుంది.

**:*

018. స్తూలముక్తా ఫలోదార సుహారాయై నమః — తాత్పర్యం
పెద్ద ముత్యపు ఫలంలా మెరుస్తూ, నిర్మలమైన సౌందర్యముతో కూడినవారు. ఆమె హృదయం విశాలం, దయాగుణం సమృద్ధిగా ఉంది. సుగుణములను స్నేహపూర్వకంగా పంచే స్వభావముతో, ఆభరణముల వంటి గుణకాంతితో అలంకరింపబడిన సౌమ్య స్వరూపిణి.

పద్యరూపం ఉదాహరణ
స్థూలముక్తా ఫలోధరా సుహారా కంఠవాణిగా
శూన్య ముక్తా విధోధరా సుప్రసన్న వివాదిణీ
శ్రావ్యముక్తా స్వరూపరా సుగుణ ప్రియ భూషితా
నిత్యతృప్తా వినోదిణీ చిత్తమున మనోహరీ

తాత్పర్యం (లలితాసహస్రనామ శైలిలో)
పెద్ద ముత్యపు ఫలంలాంటి నిర్మల కాంతిని హృదయంలో ధరించి, మధుర వాణి ద్వారా భక్తులను మోహింపజేసే సుహార స్వరూపిణి. చంద్రముఖ కాంతితో ప్రసన్నంగా వెలిగుతూ, జ్ఞాన వాదసభలలో తన మాధుర్యంతో విజయిని అవుతుంది. ముత్యాల్లాంటి మధుర వచనాలు పలుకుతూ, సుగుణాలను ఆభరణాలుగా ధరించి, సదా తృప్తిగా ఉండి, వినోదాన్ని పంచి, భక్తుల హృదయాలను మోహింపజేస్తుంది.
******

19. గిరీశ బద్ద మాంగల్య మంగళాయ నమః

భావం:
పార్వతీ దేవిని మంగళసూత్రంతో వివాహం చేసుకొని, శాశ్వత దాంపత్య మంగళాన్ని నెలకొల్పిన శివపరమేశ్వరునికి నమస్కారం. ఆయనే భక్తుల జీవితాల్లో శుభమంగళాన్ని ప్రసాదించువాడు.

గిరీశబద్దమంగలమ్ము గెల్పునిత్య గానుకన్
తురీపదమ్ము గమ్యమైన పూజ్య భాగ్యదాయకన్
సిరీ వినమ్ర భక్తివృంద సీఘ్రసంపదే యగున్
మరీత్రినేత్రబుద్ధితత్వ మాధ్య మంగళమ్ముగన్

భావార్థం:
పార్వతీతో మంగళసూత్ర బంధంతో ఏకమై ఉన్న గిరీశుని శుభసంబంధం సదా విజయాన్ని ప్రసాదిస్తుంది తురీయావస్థ అనే పరమాత్మ స్థితికి చేరుస్తుంది పూజకు పాత్రమైన మహాభాగ్యాన్ని అందిస్తాడు ఐశ్వర్యం, వినయంతో కూడిన భక్త జనులకు వెంటనే ఐశ్వర్యాన్ని ప్రసాదిస్తాడు త్రినేత్రుడైన శివుని జ్ఞానతత్త్వం
సర్వలోక మంగళానికి మధ్యస్థంభంగా నిలుస్తుంది
*****

20. ఓ0 పద్మపాశాంకుశలసత్కరబ్జాయై నమః 🙏🏼

నామార్ధం:
పద్మం (తామర), పాశం (దారముతో కూడిన వల), అంకుశం (ఏనుగు నియంత్రణ సాధనం) — ఇవి చేతులలో దరిస్తూ, అందంగా మెరిసే కమల సమాన హస్తాలుగల అమ్మవారికి నమస్కారం.
ఈ మూడు ఆయుధాలు మరియు పద్మం, లక్ష్మీదేవి సౌందర్యం, కరుణ, నియంత్రణ, రక్షణ అనే లక్షణాలను సూచిస్తాయి.

పద్యరూపం:
పద్మ పాశాంకుశలతో లసిత హస్తయుగలమ్మ 
సద్విధి మార్గ దర్శినీ సదా శుభములిచ్చెమ్మ 
మద్దుర హాస మాధురీ మనోరమ్య సౌభాగ్యదా 
అద్భుతరూపిణీ జయ జయ హే మాతా పద్మాలయా

భావం:
తామర పుష్పం చేత పట్టి భక్తుని హృదయంలో శాంతి, సౌభాగ్యాన్ని నింపుతుంది. పాశం ద్వారా భక్తుని తన ప్రేమలో బంధిస్తుంది. అంకుశం ద్వారా అతని మనసులోని చెడు వికారాలను అదుపు చేస్తుంది. ఇంతటి సౌందర్యం, కరుణ, శక్తి కలిగిన తల్లికి నమస్కారం.
*****
పద్మ పాశంకుశా హస్తనీమమ్ముగన్
బ్రహ్మ పాశంధరా దర్శనీ సద్విధీ
ధర్మపాశంకధా మాధురీ రూపినీ
కర్మపాశంయుగాలాలిగన్ భాగ్యనీ

భావార్థం:
పద్మం, పాశం, అంకుశం చేత పట్టిన తల్లి, బ్రహ్మ పాశాన్ని ధరించి సత్ప్రవర్తనకు మార్గదర్శిని అవుతుంది. ధర్మపాశాన్ని ధరించి మధురరూపిణిగా నిలుస్తుంది. కర్మపాశ యుగాలను తొలగించి భక్తునికి భాగ్యాన్ని ప్రసాదిస్తుంది.
******

21. ఓం పద్మకైరవమందారసుమాలినై నమః 🙏🏼

నామార్ధం:
పద్మం (తామర), కైరవం (రాత్రివేళ వికసించే తామర), మందారం (దివ్య పుష్పం) — ఈ మూడు పుష్పాలతో అలంకరించబడిన దేవీకి నమస్కారం.
పద్యరూపం:

పద్మ కైరవ మందార మాల ధారిణీ పరమేశ్వరి 
సౌందర్యలహరి సుధామయి సతత మంగళకారిణి 
చంద్రకాంతి సమాన శీతలస్మితే చరాచరనాయకి 
దివ్యరూపిణి జయ జయ హే భువనేశ్వరి మాతా

భావం:
తామర, కైరవ, మందార పుష్పాల మాలలతో శోభిల్లుతూ, ప్రపంచానికి శాంతి, మంగళం, సౌందర్యాన్ని అందించే తల్లి. ఆమె స్మితం చంద్రకాంతి వంటి శాంతిదాయకం.
***-*
పద్మ కైరవ సౌమ్య మాలిని మందరమ్మగు యీశ్వరీ
రద్మ మంగళ కారినీమధురాత్మ ధామయి కారినీ
విద్మటేగతి చంద్ర కాంతిగ  శీతలస్మిత ధారినీ
సద్మహత్త్యము విశ్వవాహిని సఖ్యతాగుణ రూపినీ

భావార్థం:
పద్మం, కైరవం వంటి సౌమ్య పుష్పమాలతో అలంకరించబడిన మందరదేవి, మంగళాన్ని ప్రసాదించేది, మధురాత్మ స్వరూపిణి. చంద్రకాంతి వంటి శీతలమైన స్మితం కలిగిన తల్లి, విశ్వానికి ఆధారమైన మహత్తర సద్మంలో నివసించి, సఖ్యతా గుణరూపిణిగా భక్తులను అనుగ్రహిస్తుంది.
*****

22. సువర్ణకుంభయుగ్మా భసుకుచాయై న:

"సువర్ణకుంభయుగ్మా భసుకుచాయై" అనే వాక్యం లలితా సహస్రనామంలోని ఒక నామాన్ని సూచిస్తోంది.
ఇది మాతాంబ యొక్క వక్షోజాలు సువర్ణ కుంభాల వలె జతగా ఉన్నవిగా వర్ణిస్తోంది.
సువర్ణ కుంభయుగ్మఛాయ సూత్ర రూపమే యగున్
భవ్యకుంభవర్ణము వక్షజాల లోకమే యగున్
సవ్యము పోషిణీ కుచాగ్ని సాధ్యతా సహాయమేయగున్
భవామృతాకుచాగ్ని తీరు భక్తి భావమేయగున్

భావార్ధం
అమ్మవారి వక్షోజాలు బంగారు కుంభాల జంట వలె ప్రకాశమానమైన రూపాన్ని కలిగి ఉన్నాయి.

అవి లోకానికి భవ్యమైన సంపూర్ణత, ధన్యతను పంచే కుంభాల వర్ణంలో ఉన్నాయి.
అమ్మ కుచయుగ్మం పోషణమనే అగ్నిని కలిగి, సకల సాధనలకు సహాయమవుతుంది.

భవసముద్రం నుండి రక్షించు అమృతమయ కుచయుగ్మం, భక్తులలో భక్తి భావాన్ని పెంచుతుంది.
*****
సువర్ణ కుంభ యుగ్మమై సుధామృతాన్ను పొంగించున్
భవానీ కుచయుగ్మమున్ భక్త లోక పోషిణీ
జగన్నిధి జయప్రదా జ్ఞానదాయిని మంగళే
భసుర కాంతి రూపిణి భవభయాన్ని తొలగించున్

తాత్పర్యం
ఈ నామం అమ్మవారి వక్షోజాలను సువర్ణ కుంభాల వలె వర్ణిస్తోంది. కుంభం అంటే పూర్ణత, సమృద్ధి, అమృతరసం నిండిన పాత్ర. బంగారం (సువర్ణం) పవిత్రత, శోభ, సత్యాన్ని సూచిస్తుంది.

అమ్మవారి కుచయుగ్మం కేవలం సౌందర్యానికి మాత్రమే కాక, లోకానికి పోషణ, జ్ఞానం, కరుణ, ధర్మం అనే అమృతాన్ని పంచే మూలం. భక్తుల హృదయాలలో శాంతి, సౌభాగ్యం, భయనివారణ కలిగించే ఆధారం.
*****

22. సువర్ణకుంభయుగ్మా భసుకుచాయై న:

"సువర్ణకుంభయుగ్మా భసుకుచాయై" అనే వాక్యం లలితా సహస్రనామంలోని ఒక నామాన్ని సూచిస్తోంది.
ఇది మాతాంబ యొక్క వక్షోజాలు సువర్ణ కుంభాల వలె జతగా ఉన్నవిగా వర్ణిస్తోంది.

సరళ భావం
"బంగారు కుంభాల వలె జతగా ఉన్న ప్రకాశమయమైన వక్షోజములు కలవారికి నమస్కారం."

సువర్ణ కుంభయుగ్మఛాయ సూత్ర రూపమే యగున్
భవ్యకుంభవర్ణము వక్షజాల లోకమే యగున్
సవ్యము పోషిణీ కుచాగ్ని సాధ్యతా సహాయమేయగున్
భవామృతాకుచాగ్ని తీరు భక్తి భావమేయగున్

భావార్ధం
అమ్మవారి వక్షోజాలు బంగారు కుంభాల జంట వలె ప్రకాశమానమైన రూపాన్ని కలిగి ఉన్నాయి.

అవి లోకానికి భవ్యమైన సంపూర్ణత, ధన్యతను పంచే కుంభాల వర్ణంలో ఉన్నాయి.

అమ్మ కుచయుగ్మం పోషణమనే అగ్నిని కలిగి, సకల సాధనలకు సహాయమవుతుంది.

భవసముద్రం నుండి రక్షించు అమృతమయ కుచయుగ్మం, భక్తులలో భక్తి భావాన్ని పెంచుతుంది.

*****

సువర్ణ కుంభ యుగ్మమై సుధామృతాన్ను పొంగించున్
భవానీ కుచయుగ్మమున్ భక్త లోక పోషిణీ
జగన్నిధి జయప్రదా జ్ఞానదాయిని మంగళే
భసుర కాంతి రూపిణి భవభయాన్ని తొలగించున్

తాత్పర్యం

ఈ నామం అమ్మవారి వక్షోజాలను సువర్ణ కుంభాల వలె వర్ణిస్తోంది. కుంభం అంటే పూర్ణత, సమృద్ధి, అమృతరసం నిండిన పాత్ర. బంగారం (సువర్ణం) పవిత్రత, శోభ, సత్యాన్ని సూచిస్తుంది.

అమ్మవారి కుచయుగ్మం కేవలం సౌందర్యానికి మాత్రమే కాక, లోకానికి పోషణ, జ్ఞానం, కరుణ, ధర్మం అనే అమృతాన్ని పంచే మూలం. భక్తుల హృదయాలలో శాంతి, సౌభాగ్యం, భయనివారణ కలిగించే ఆధారం.
****

23. రమనీయ చతుర్బాహు సంయుక్తాయే నమః

మోహనమైన, ఆహ్లాదకరమైన, అందమయిన నాలుగు భుజములు కలిగిన అలంకరింపబడి ఉన్నవారికి / కలిగినవారికి (చతుర్థీ విభక్తి) నమస్కారం

రమనీయ రూపిణి రమ్య చతుర్బుజా
కమలాసన సన్నిది కాంతి విరాజితా
అభయాంజలి శోభిత కర ద్వయా
జగతాం జనని జయ జయ మంగళా
******

రమనీయ చతుర్భుజ రూపిణివై
కమనీయ విరాజిత కాంతిధరీ
సమరమ్ముకళాప్రసరమ్ముగనున్
విమలమ్మువిధానవినోదమయమ్

మీరు వ్రాసిన ఈ పద్యం “రమనీయ చతుర్బాహు సంయుక్తాయై” నామార్థాన్ని చాలా అందంగా ప్రతిబింబిస్తోంది.

భావం
ఆహ్లాదకరమైన నాలుగు భుజాల రూపంతో వెలిగే అమ్మవారు,
మనోహరమైన, ప్రకాశమానమైన కాంతిని ధరించినవారు,
సమరంలో ఆయుధకళా ప్రావీణ్యాన్ని ప్రదర్శిస్తూ,
నిర్మలమైన విధానాలతో లోకపోషణలో ఆనందమయురాలు.
****
24.కనకాంగద కేయూర భూషితాయై నమ:

"కనకాంగద కేయూర భూషితాయై నమః" — లలితా సహస్రనామంలోని ఈ నామం అమ్మవారి దివ్యభూషణాలను వర్ణిస్తుంది.
సరళ భావం
"బంగారు ఆంగదాలు, కేయూరాలతో అలంకరింపబడిన అమ్మవారికి నమస్కారం."

కనకాంగద కేయూర కాంతివిభా
మనికింకిణి నాదవిలాసవతీ
జగదంకణ పోషణ శక్తియుతా
భవమంకల మాతలయే నమనమ్
*****
కనకాంగదకేయురా భూషితాదివ్య మంజరీ
మణికంకణనాదవిలాసవతీప్రభావతీ
అనిమాసిద్ధిమనసై ఆశ్రితరక్షసౌర్య ణీ
క్షణక్షనమ్ము మంగళా కారక జగదాంబగా

భావం  —
బంగారు ఆంగదాలు, కేయూరాలతో అలంకరింపబడి, దివ్య అలంకార సమూహముగా వెలిగే అమ్మవారు.

మణి కంకణాల నినాదం తో మాధుర్యంగా కదలుచు, ప్రభావవంతురాలు.

అనిమాది అష్టసిద్ధుల యజమానురాలు, ఆశ్రితులను రక్షించడంలో అపార శౌర్యముగలది.

ప్రతి క్షణం మంగళాన్ని కలిగించే జగదంబగా వెలుగుచున్నది.
*****
"25. బహత్సౌ వర్ణశృంగార మధ్యమాయై నమః"

మహత్తరమైన బంగారు వర్ణం కలిగిన శృంగారం (అలంకారం, ఆభరణాభరణం).
మధ్య భాగంలో, లేదా స్త్రీదేహ మధ్యంలో (నాభి ప్రదేశ్ లేదా హృదయ ప్రాంతం) కాంతిమయమైన స్వర్ణశోభ కలది.
పద్యరూప వ్యాఖ్యానం (అనుష్టుప్):

సువర్ణ శృంగార మాధుర్య విరాజిత మద్యమా ।
మణిమాల్య మణ్దితా దేవీ మమ మనసి రాజతు ॥

స్వర్ణవర్ణ శోభలాలస సుందరాంగ మాధురీ
మధ్యభాగ మణ్దహాస మాధ్యమై మమార్చనై
మణిమాల్య మణ్దితాంబ భాసురాంబ భాసురీ
మధురాననా నమో నమః మమారాధ్య లలితే

మంజీర ద్విపద (సవరించిన రూపం)
శ్రీ బృహత్సౌవర్ణ శృంగార యిష్టి,
స్వర్ణశోభ లలనా సాధ్య లాలిత్య।
శ్రీ శృతిసౌవర్ణ శ్రీశక్తి యుక్తి,
శ్రీకృపా త్యాగము శ్రీహృద్య ముక్తి॥

మహత్తరమైన బంగారు వర్ణ శృంగారాన్ని ఇష్టించువారైన అమ్మవారు. ఇక్కడ "సౌవర్ణ" అంటే కేవలం బంగారు వర్ణం మాత్రమే కాదు — దివ్యకాంతి, మహిమాన్వితం, పవిత్రమైన వెలుగు అన్న భావాన్ని కూడా సూచిస్తుంది.
బంగారు కాంతితో నిండిన, సౌందర్యంలో శ్రేష్ఠమైన, స్నేహభావం-సౌమ్యత కలిగిన లలితామూర్తి. "సాధ్య" అంటే సాధించదగిన, అందుకోవలసిన దివ్య లక్ష్యం.
వేదాలు (శ్రుతులు) పొగిడిన సౌవర్ణ కాంతి కలిగిన పరాశక్తి. "శక్తి యుక్తి" అంటే శక్తి మరియు జ్ఞానానికి సమన్వయ స్వరూపిణి.
దయ, కరుణ, త్యాగం కలిగిన అమ్మవారు, భక్త హృదయాలకు మోక్షాన్ని అనుగ్రహించువారు.
******

 

పాట.. (01)

రాగం: మోహనం / కన్నడ / కేపి (ఏదైనా సరిపోతుంది — స్వరంలో చెప్పగలను).

తాళం: ఆదితాళం / మాధుర్యమైన శ్రుతి పద్ధతిలో పాడేందుకు అనుకూలం.

---

🎶 పాట: అమ్మా... కన్నా...

(తల్లి – కొడుకు ప్రేమ గీతం)

---

🎵 పల్లవి

అమ్మా... అమ్మా...

కాలం వెంట అడుగే పరుగు నీ వెంటే నడవాలనిపించిందమ్మా

ఎదలో కోరిక తడిగా – నీ బొడ్డు సుతుడిగా – ఆశ్రయమై నీవున్నావమ్మా!

వేల కళ్ళతో వెతికినా, నిన్నే నేను మర్చలేను,

నీ ఒడిలో నేనొక జాబిలిని కనిగానమ్మా…

---

🎶 చరణం 1

దొరికేరా దొరబాబు లా – నీవు నాకు భగ్యమే

నాజూకైన తీరులొ – నీవు జాబిల్లివే

మనసైనది నీవవుతే – మనదైన ప్రేమ

తన్మయం లో తడిసి పోయాను కన్నా..!

(కోర్ వాయిస్: "తన్మయం లో తడిసి పోయాను కన్నా...")

🎶 చరణం 2

పగలు రేయి పాటలై – నవ్వుల జలధిగా

కొడుకుగా నీ ఒడిలో – ఆడిన మురిపాలా

నిన్న నేడు రేపునే – నీ దీవెనలేగా

హాయిలో సాగింది జీవన యాత్రా

(హమ్మింగ్ లైన్: humming with "లలలలల లలలలల...")

🎶 చరణం 3

నీ మాధుర్యం గ్రోలితినమ్మా

మౌనం వీడినదీ మనసమ్మా

కళ్ళలో నీరుగా నీవే తరుగువమ్మా

హరివిల్లు లా దిగివచ్చావమ్మా

(సాఫ్ట్ బీట్‌తో, నెమ్మదిగా తల్లిని చూసే చూపుల్లో...)

🎶 చరణం 4

ఒంటరితనమని లేదు ఇక

తుంటరి పనులు మాయమయ్యె

లోకమే నేనుగా తోడుగా ఉన్నా

ఒకరిలో ఒకరం తప్పం కన్నా

(చివరిలో పలుకుబడి – కొడుకు వాయిస్‌లో)

"జన్మకే సరిపడేంత ఆనందంగా ఉంది అమ్మా..."

******

శీర్షిక..గాలిలో కలిసిపోయిన గీతాలు 

 ఉప శీర్షిక.. తల్లికి తడిసిన నా కలలు

తల్లి ప్రేమ, కొడుకు భావోద్వేగం — రెండు గుండెలను కలిపేలా, ఆకలి పెడుతున్న జ్ఞాపకాల బరువుతో అల్లబడ్డాయి. ఇది ఒక తల్లి → కొడుకు → తల్లి మధ్య జరిగే ప్రేమ గాథగా సమరించబడుతుంది. మీరు మొదటి భాగం భావోద్వేగంగా వ్రాసారు, రెండవ భాగం ఇంకా తత్ఫలితపు తల్లిపలుకు లా సాగుతుంది.

🎵 పాట శీర్షిక:

"నీ నవ్వు... నీ మాట..."

(తల్లి & కొడుకు మధ్య అనుబంధ గీతం)

🎶 పల్లవి (Intro Chorus - Sorrowful Melody)

నీ నవ్వు మరవలేను… నీ మాట వదలలేను

నీ నవ్వు మరవలేను… నీ మాట వదలలేను... అమ్మా...

(ద్వి స్వరం – ఒకటి కొడుకు స్వరం, రెండవది తల్లి జ్ఞాపక స్వరం)

---

🎶 చరణం 1: కొడుకు పట్ల తల్లిపాల నిధానం

నన్ను నన్నుగా నిలబెట్టావు

వింతలు ఎన్నో నేర్పించావు

విద్యకు తోడై నిలిచావు

కష్టాన్ని మోసిన నీవే, నా దీవెనవు

---

🎶 చరణం 2: తల్లి మనసులోని పదాలు

నా ప్రేమ పొదరింటలో పెరిగావు

నా నవ్వు వాలాక నన్ను ఉంచావు

నా ఆశగా చిగురించినావు

నా మనసు ముంగిట్లోనే ఉన్నావు

---

🎶 చరణం 3: కొడుకు వెతుకులాట – ఆత్మనుభూతి

నా ఊహ శృతి మించి నీ ప్రేమ

నా కనులు నీ తోడుగా ప్రేమ

ఎదురు చూసే నిరీక్షణలో ప్రేమ

ఏ దారి కనిపించక ఉన్నానమ్మా

---

🎶 చరణం 4: తల్లి ఆశీర్వాద రూపం

కాలం కరుణించి నీకుతోడే కన్నా

నీ దరికి నిన్ను చేర్చును కన్నా

కనురెప్పలా కాపాడుతూ యున్నా

నీ కోసం ఎదురు చూస్తున్నా

నా దారిలో పూదారివై నీవే కన్నా

******

🎶 రావమ్మా వరలక్ష్మి – భక్తి గీతం 🎶

(తాళం: ఆద్య – 8 మాత్రలు, రాగభావం: శుధ్ధ ధన్యాసి / లలిత తత్వం)

పల్లవి:

రావమ్మా వరలక్ష్మి, రావమ్మా శ్రీలక్ష్మి

పదుముల మీద పదాలు వేయి, ప్రణమించు మా జన్మ లక్ష్మి

చరణం 1:

నీవేనమ్మ ధాత్రిని నడిపించే ధైర్యలక్ష్మి

అండదండలవై నిలిచే ఆదిలక్ష్మి

మమ్ము కాపాడే మాతవే, మాలో శక్తినిచ్చే సౌర్యలక్ష్మి

చరణం 2:

బాధను తీర్చెడి భాగ్యలక్ష్మి,

బంధాన్ని నిలిపే రాజ్యలక్ష్మి

కలలకి వెలుగులిచ్చే కాంతిలక్ష్మి

కష్టానికి కరుణతో చల్లగు కరుణలక్ష్మి

చరణం 3:

నా పూజలు నీవే పొందే అష్టలక్ష్మి

భాగ్య బలమును నిచ్చే మూర్తిలక్ష్మి

ధనధాన్య సమృద్ధిని పంచే ధాన్యలక్ష్మి

దైవమే నీవు మా జీవనమేగా లక్ష్మీ!

****

-🎶 రావమ్మా వరలక్ష్మి – శృంగార భక్తి గీతం 🎶

(రాగము: లలిత / హంసధ్వని, తాళం: మిశ్ర ఛాపు లేదా ఆది, ఆలాపానికి అనుకూలంగా)

పల్లవి:

🌸 రావమ్మా వరలక్ష్మి, చందనపు చాయగా రావమ్మా

పదుగుల నడకలో పద్మాల తేజంగా వెలుగమ్మా

చరణం 1:

🌺 నీవేనమ్మ ధాత్రికి దేహభారము తీర్చె ధైర్యలక్ష్మి

వదనమున చిరునవ్వు వికసించుచు దీవెనలిచ్చె ఆదిలక్ష్మి

దేహధర్మమున ఆశ్రయం నీవే, దివ్యగుణ వర్ణనలోన

శృంగారమే నీ శిరోభూషణం, సౌర్యరూపిణి, సుగంధతారిణి

చరణం 2:

🌼 బాధలు తీయగ భ్రుకుటితో, భాగ్యమే పలికే వాక్యములు

నీవే రాజ్యలక్ష్మి, సింహాసనాసీనా, రత్నపు మకుటధారిణి

కలలలోని మోహనతా, కాంతియుతమై మర్మాలింఘి

నవ మంజీర ధ్వనుల తోడ, నన్ను త్రిప్తి కరింపవే స్వర్గరమ్య!

చరణం 3:

🌹 కరుణామయిలా కరచలనములు, కాంతులవో కనుల వెలుగులో

నీవే అష్టలక్ష్మి – అలియ బలముగా నా హృదయములో

విలసించు వలపుతో మురిపించె మూర్తిలక్ష్మి

ఆలింగనమైన ఆత్మానందంగా ఒలికే ధాన్యలక్ష్మి

ముగింపు రేఖ:

🌺 నా హృదయం సింహాసనం, నీకోసమే నిత్యముగా మలిచెదే

రావమ్మా వరలక్ష్మి, శృంగారరూపిణి, మమ హృదయ నాయికేయై తళుకుదే!

*****

అద్భుతం 👍

మీ “భార్య–భర్తల బంధం” పాటను లాలిత్ రాగం (కర్ణాటక సంగీతం) శైలిలో సరిపోయేలా, పల్లవి–చరణాలతో రాసాను.

---

🎵 భార్య–భర్తల బంధం (లాలిత్ రాగం)

తాళం: ఆది

రాగం: లాలిత్

---

పల్లవి:

నీతోనే… నీతోనే…

జీవిత గమనం నీతోనే…

కన్నుల పాపలో నీవుంటే,

నా గుండె సవ్వడి తీయదనే…

---

చరణం 1:

కన్నులలో వెన్నెల కాంతి,

మనసులో మమకార సాంతి,

మాటల్లో తేనెల సువాసన,

అమ్మదనం నిండిన ఆరాధన.

(మధ్యసంగతి: "నీతోనే… సుఖమా… దుఃఖమా…")

---

చరణం 2:

అర క్షణం కోపం మాయం,

మరుక్షణం ప్రేమ పరిమళం,

గొప్ప బహుమతులు వద్దంటావు,

చిన్న జ్ఞాపకమే చాలంటావు.

(మధ్యసంగతి: "రెండు అక్షరాల ‘భార్య’లో… ప్రేమ సముద్రము దాగునే…")

ముగింపు:

వానైనా… వెన్నెలైనా…

కలిసి నడిచే గమనం,

ప్రతి శ్వాసలో… ప్రతి దశలో…

నీతోనే సాగు జీవనం…

*******

జీవితంలో భార్యా–భర్తల ప్రేమతో పాటు తల్లియైన దివ్యమూర్తి ప్రేరణను కూడా కవరిస్తుంది.

రాగం – లాలిత్ శైలిలోనే ఉంచాను.

---

🎵 భార్య–భర్తల బంధం & మాతృశ్రీ స్ఫూర్తి

తాళం: ఆది

రాగం: లాలిత్

---

పల్లవి:

నీతోనే… నీతోనే…

జీవితం అంతా నీతోనే…

కన్నుల పాపలో నీవుంటే,

నా గుండె సవ్వడి తీయదనే…

---

చరణం 1 – భార్యాభర్తల బంధం:

కన్నులలో వెన్నెల కాంతి,

మనసులో మమకార సాంతి,

మాటల్లో తేనెల సువాసన,

అమ్మదనం నిండిన ఆరాధన.

సుఖమా దుఃఖమా నీతోనే,

చీకటైనా వెలుగైనా నీతోనే.

---

చరణం 2 – మాతృశ్రీ స్ఫూర్తి:

కానగ వచ్చె కాలమ్మున, కానుక తీరున నీ మాయే,

ధ్యానము జేయ మౌనంబును, దాతగ మార్గమున నీవేలే.

మేనున శక్తి విద్యాపర, మేధపు వాక్కులు నీతీరే,

మానము దానమౌనేవిధి, మానసమంతయు నీస్ఫూర్తీ.

---

ముగింపు:

వానైనా వెన్నెలైనా – కలసి సాగే గమనం,

మాతృదీపం చూపే దారిలో – మన జీవన రమణం.

రెండు అక్షరాల "భార్య"లో – ఆకాశమంత ప్రేమ,

తల్లి ప్రసాదించిన సౌభాగ్యమే ఈ బంధం.

******

ప్రపంచ జనాభా దినోత్సవం సందర్భానుగుణంగా:

🎵 ఉభయతారకం – జనాభా దినోత్సవ గీతం 🎵

(రాగం: సాదా చలనం ఉన్న తాత్కాలిక ధ్వని – ఉత్సాహభరితంగా పఠించవచ్చు)

పల్లవి:

ఇల్లు నవ్వుతుంది పిల్లలతోనే

కానీ భారమవుతుందీ లోకమే!

సంతానానికి శ్రద్ధతోనైనా

సమతుల్యమై ఉనికిని కాపాడం రా!

చరణం 1:

గతంలో ఎక్కువ పిల్లలే బంగారం,

కాలం మారితే బంగారం మారింది!

తక్కువ సంతానమే ఇప్పుడు సౌఖ్యం

ప్రభుత్వమూ నమ్మనిచెప్పింది!

చరణం 2:

వృద్ధి వేగంగా జనాభా పెరుగుతుంది,

వనరులపై పోటీ ఎక్కువైపోతుంది!

నాయకుల మాటలు నియంత్రణవైపున,

జనం వినాలి, మార్పుకై అడుగు వేయాలి!

చరణం 3:

ఒకడు చాలు, ఇద్దరు మేలంటారు,

ఆరునెలలు, బదులు ఆరేళ్ళు ఆలోచించాలి!

ప్రణాళికతో ముందుకు నడవాలంటారు,

ప్రతిఒక్కరి భవిష్యత్తు మన చేతులలోనే!

చరణం 4:

ప్రోత్సాహాలె చాలా అందుబాటులో,

పథకాలే కొన్ని సంతోషకరమవ్వాలి!

బుద్ధిగా జీవించగలిగితే మనమే,

సేవగా మారుతుంది నియమమంతా!

చరణం 5:

ఒక్క కుటుంబం కాదు, ఓ దేశమంతయూ,

ప్రపంచమే ఇప్పుడు ఇదే బాధలోనుంది!

ప్రతి ఒక్కరి బాధ్యత తలచుకోవాలి,

ఉభయతారకంగా మారుదాం మనమంతా!

పల్లవి (పునః):

ఇల్లు నవ్వుతుంది పిల్లలతోనే

కానీ భారమవుతుందీ లోకమే!

సంతానానికి శ్రద్ధతోనైనా

సమతుల్యమై ఉనికిని కాపాడం రా!

*****